Tarczyca, a właściwie gruczoł tarczycowy, produkuje hormony: tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3), sterujące procesami przemiany materii we wszystkich narządach i tkankach organizmu. Oba te hormony mają duże znaczenie dla pracy układu pokarmowego, serca, mięśni i układu nerwowego. Podwyższony poziom tych hormonów we krwi świadczy o nadczynności, zbyt niski daje objawy niedoczynności tarczycy. I jedna, i druga sytuacja wymaga leczenia, by zapobiec poważniejszym chorobom gruczołu. Schorzenia tarczycy należą do najczęściej występujących zaburzeń hormonalnych.
Podstawą rozpoznania jest przede wszystkim oznaczenie w surowicy krwi stężenia hormonów T3 i T4, a także wydzielanego przez przysadkę mózgową hormonu TSH, regulującego pracę tarczycy.
Prawidłowy wynik TSH w znacznym stopniu wyklucza zaburzenie hormonalnej funkcji tarczycy, podwyższony sugeruje niedoczynność, obniżony świadczy o nadczynności tarczycy. Mieszczące się w normie stężenie T4 wyklucza ciężkie zaburzenia tarczycy, zwłaszcza jej niedoczynność, ale nie wyklucza choroby tarczycy. Jeśli poziom hormonu T3 mieści się w normie, to oznacza, że nie występuje nadczynność, ale nie świadczy o niedoczynności, natomiast wartości obniżone świadczą o niedoczynności, podwyższone o nadczynności tarczycy.
To trochę skomplikowane, dlatego zawsze wyniki odczytywać i interpretować, a już na pewno stawiać diagnozę – powinien lekarz. Leczeniem zaburzeń funkcjonowania gruczołów wydzielania wewnętrznego zajmuje się lekarz endokrynolog, który – jeśli uzna to za konieczne – zleca wykonanie innych badań. Np.
- badanie ultrasonograficzne, najprostsze i najbardziej dostępne narzędzie diagnozowania tarczycy. USG tarczycy pozwala na ocenę i samego gruczołu i węzłów chłonnych w jego okolicach, poza tym pozwala ustalić długość, szerokość i głębokość tarczycy, strukturę jej płatów i tzw. echogeniczność, której wartości mogą potwierdzać istnienie zmian ogniskowych. Rozpoznanie „guzek tarczycy” nie jest równoznaczne z rozpoznaniem nowotworu. Określenie rodzaju ew. zmian wymaga bardziej szczegółowych badań, wśród których jest np.
- scyntygrafia – badanie polegające na dożylnym lub doustnym podaniu niewielkiej ilości izotopu promieniotwórczego: jodu-131 lub technetu-99m. Badanie jodem jest dwudniowe – w pierwszym dniu pacjent zażywa kapsułkę z odpowiednią dawką jodu. Po 24 godzinach wykonuje się obrazowanie tarczycy. Badanie technetem trwa ok. 20 minut. Po wstrzyknięciu znacznika wykonuje się obrazowanie. Jeśli izotopy gromadzą się w miąższu tarczycy i w jej guzkach tym bardziej tkanka guzka jest dojrzała czynnościowo i morfologicznie. Wynik badania określa guzki jako zimne, chłodne, obojętne, ciepłe lub gorące; w obrazie scyntygraficznym jako niegromadzące izotopu guzki „zimne”, ujawniają się nie tylko nowotwory złośliwe, ale i torbiele. Dlatego w przypadku stwierdzenia guzka „zimnego” przeprowadza się dodatkowo
- biopsję cienkoigłową, której wynik pomocny jest w diagnostyce guzków. Badanie jest bezpieczne i zwykle niebolesne, a polega na wprowadzeniu – pod kontrolą ultrasonograficzną – bardzo cienkiej igły do guzka. Rozmaz z pobranego materiału ocenia specjalista patolog.
Jest to metoda pozwalającą na określenie z pewnym przybliżeniem charakteru komórek tarczycy. - badanie jodochwytności przeprowadza się w zasadzie tylko przed planowanym leczeniem jodem promieniotwórczym, gdyż w razie niskiej jodochwytności leczenie to nie przyniosłoby żadnego skutku. Jest to badanie proste, choć wymaga kilku wizyt w pracowni. Pacjentowi podaje się kapsułkę jodu, a po kilku godzinach przy pomocy licznika lub gammakamery mierzy się ilość jodu zgromadzonego w tarczycy. Pomiar ten przeprowadza się powtórnie po dobie od połknięcia kapsułki.
Spokojnie!
Choroby tarczycy przejawiają się głównie zmianami w jej budowie, które występują znacznie częściej od zaburzeń w czynności tarczycy. Oba te rodzaje zmian mogą jednak pojawiać się łącznie. Nieprawidłowa budowa tarczycy rzadko ma groźne następstwa kliniczne. Natomiast zaburzenia czynności tarczycy często upośledzają ogólny stan zdrowia.
Stwierdzenie choroby tarczycy nie powinno jednak wzbudzać od razu niepokoju, ponieważ wczesne rozpoznanie i leczenie nie dopuszcza do groźnych następstw dla zdrowia.
B. Z.
Zobacz również:
- Niedoczynność tarczycy oraz inne choroby tarczycy
- Chrońmy tarczycę. Wchłaniajmy jod!
- Nadczynność tarczycy - objawy. Leczenie radiojodem
- Hipertyreoza, czyli nadczynność tarczycy – rozpoznanie, przyczyny, leczenie i profilaktyka
- TARCZYCA – nie można bez niej żyć