Zima to czas licznych zachorowań na infekcje dróg oddechowych. Szczególnie niebezpieczna wśród nich jest grypa – choroba rozpowszechniona na całym świecie. Śmiertelność z powodu tej choroby jest niska, ale najwięcej ofiar śmiertelnych spowodowana jest powikłaniami grypowymi, wśród których wymienia się zapalenie i zaostrzenie przewlekłych chorób płuc albo serca. Uwzględniając niebezpieczeństwo pojawienia się powikłań, warto pomyśleć o zaszczepieniu się przeciw temu wirusowi.
Na świecie, zgodnie z zaleceniami WHO zachorowania z powodu grypy i podejrzenia zachorowań na grypę rejestruje się przez cały rok. W Polsce szczyt zachorowań na grypę i podejrzenia takich zachorowań przypadają między styczniem a marcem.
Zakażenie spowodowane wirusem grypy jest groźne dla każdego, jednakże najbardziej narażone są osoby należące do tzw. grupy podwyższonego ryzyka. Krajowy Ośrodek ds. Grypy nie wskazuje żadnych terminów mówiących, kto i w jakich miesiącach powinien się szczepić. Jednak ci najbardziej narażeni powinni się szczepić przed sezonem grypowym.
Jak łatwo się zarazić?
Wirus grypy po raz pierwszy został wyizolowany i zbadany dopiero w 1933 roku. Zarazek zbudowany jest z dwóch warstw: zewnętrznej (otoczki) i wewnętrznej (materiału genetycznego RNA). Zasadniczo występuje w trzech typach: A, B i C – zróżnicowanych zależnie od tego, jakie zwierzęta zakaża poza człowiekiem. Przenoszony jest z chorego na zdrowego drogą kropelkową. Do zakażenia dochodzi zwykle podczas kaszlu lub kichania, czasami w czasie bezpośredniego kontaktu, np. pocałunku, natomiast rzadko drogą kontaktów pośrednich, np. przez używanie wspólnych przedmiotów.
Okres wylęgania choroby wynosi od kilku godzin do dwóch dni. Wirus rozmnaża się w komórkach nabłonka górnych dróg oddechowych: w nosie, gardle, krtani, tchawicy i oskrzelach. Powodując uszkodzenia nabłonka otwiera drogę do organizmu bakteriom chorobotwórczym.
Charakterystyczne objawy grypy
Grypa rozpoczyna się nagle – dreszczami i wysoką gorączką, często powyżej 39 stopni C. Większość odczuwanych objawów to skutki walki przeciwciał z wirusami w organizmie. Najczęściej pojawia się ostry nieżyt śluzówki górnych dróg oddechowych, suchy kaszel oraz zapalenie spojówek. Częstemu kichaniu rzadko towarzyszy katar. Charakterystyczne jest uczucie ogólnego osłabienia i ogólnego rozbicia, ból głowy oraz bóle mięśni, kości i stawów. Grypa dosłownie zwala nas z nóg – chorzy są niezdolni do żadnego wysiłku.
Choroba zwykle nie trwa dłużej niż tydzień. W niepowikłanej grypie ostre objawy utrzymują się przez 2–3 dni. Następnie stopniowo ustępują. Gorączka może trwać do 5 dni. Osłabienie i potliwość pozostają na nieco dłużej.
Natomiast poczucie zmęczenia po grypie może trwać całe tygodnie.
Najczęstsze powikłania
Prof. dr hab. Lidia B. Brydak – ekspert w zakresie badań dot. grypy twierdzi, że największych zagrożeń możemy się spodziewać ze strony układu oddechowego: zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne zapalenia płuc i zapalenia oskrzelików, szczególnie u niemowląt i dzieci, a także zakażenia meningokokowe lub zaostrzenia astmy. Wywołują także zapalenia mięśnia serca i zapalenie osierdzia, zespoły wstrząsu toksycznego, zapalenia mięśni i mioglobinurię, mogącą prowadzić do niewydolności nerek, pogrypowe kłębuszkowe zapalenie nerek, zaostrzają przewlekłe kłębuszkowe zapalenia nerek, nasilają objawy przewlekłej niewydolności nerek. Mogą też wywołać dysfunkcję receptora słuchowego, częściową utratę słuchu, a nawet głuchotę. Chorzy odczuwać mogą również zaostrzenia przebiegu mukowiscydozy, bóle brzucha i zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Cierpią także na biegunki, wymioty, bóle mięśniowe, zapalenia mięśni i powikłania neurologiczne z zapaleniem rdzenia kręgowego, zapaleniem mózgu i opon mózgowych.
Wskazania do szczepienia
Szczepienie jest szczególnie zalecane najbardziej narażonym na zachorowanie:
- ludziom mającym ponad 65 lat
- osobom, których układ odpornościowy jest osłabiony na skutek choroby lub sposobu leczenia
- pacjentom z przewlekłymi chorobami układów krążenia i oddechowego
- przewlekle chorym metabolicznie
- rekonwalescentom po ciężkich chorobach i zabiegach operacyjnych
- osobom często chorującym na infekcje bakteryjne i wirusowe
- dzieciom w żłobkach, przedszkolach i szkołach (o szczepieniu decyduje pediatra!)
- stałym mieszkańcom sierocińców, internatów i domów opieki
- lekarzom i pozostałemu personelowi służby zdrowia
- nauczycielom i pozostałym pracownikom oświaty
- policjantom, strażakom, żołnierzom
- innym osobom z przyczyn zawodowych narażonym na kontakt z dużą ilością ludzi albo duże zmiany temperatury.
Profilaktyka
Z powodu powikłań pogrypowych na świecie rocznie umiera od 500 tys. do 1 mln ludzi. WHO oraz Unia Europejska apelują o wzrost liczby szczepień przeciwko grypie w świecie. Coroczne szczepienia są podstawową metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę i jej powikłaniom. Skutecznym uzupełnieniem profilaktyki mogą także być leki przeciwwirusowe aktywne wobec wirusów grypy, które stosuje się również w leczeniu grypy. Ich skuteczność jest tym większa, im wcześniej rozpocznie się ich podawanie – optymalnie w ciągu 48 h po wystąpieniu objawów grypy.