Filtr bezpieczeństwa.
Nie u wszystkich ludzi wyrostek położony jest dokładnie w tym samym miejscu, stąd czasem wynikają kłopoty z właściwą diagnozą jego stanu zapalnego. Czasami boli nie tam, gdzie powinien boleć. Jest on dość długi, ma około 10 cm, zaledwie od 3–7 mm średnicy i zazwyczaj swobodnie zwisa w obrębie prawego dołu biodrowego w kierunku miednicy mniejszej.
Wypełniają go resztki pokarmowe albo śluz, a ponieważ swoim kształtem przypomina przyczepionego do jelita pasożyta, nazwano go wyrostkiem robaczkowym. A że prowadzi „donikąd”, ma też inną nazwę: ślepa kiszka.
Wyrostek robaczkowy to „filtr bezpieczeństwa”. Jego wydzielina utrudnia bowiem bakteriom wytwarzającym gazy oraz innym szkodliwym drobnoustrojom przedostawanie się z jelita cienkiego do grubego.
Stan zapalny
Dla 70 proc. chorych objawy zapalenia wyrostka są typowe. Złe samopoczucie, ból w okolicy pępka, w nadbrzuszu, po czym narasta i koncentruje w dole brzucha, po prawej stronie. Ból narasta podczas kaszlu lub chodzenia, łagodnieje, gdy chory leży na lewym boku z podkurczonymi nogami. Zazwyczaj dołączają się jeszcze nudności, wymioty i gorączka. Chory ma przyspieszone tętno (100–120 na minutę). U małych dzieci może pojawić się biegunka, zaś u dorosłych najczęściej zaparcia. Ponieważ wyrostek jest umiejscowiony obok moczowodu i pęcherza moczowego, może wystąpić uczucie częstego parcia na mocz.
Aby zdiagnozować zapalenie wyrostka lekarz uciska okolice prawego dołu biodrowego, bo jest to najbardziej bolesne miejsce. Również charakterystyczny jest narastający ból przy podniesieniu do pionu prawej nogi. Przy ostrym stanie zapalnym boli bardziej, gdy lekarz odrywa ręce od brzucha, niż gdy go uciska – są to tak zwane objawy otrzewnowe.
Diagnostyka
Jeżeli objawy zapalenia wyrostka są bardzo charakterystyczne lekarz nie musi ordynować dodatkowych badań, a niezwłocznie musi skierować pacjenta do szpitala na oddział chirurgiczny. Niekiedy jednak zleca wykonanie morfologii, ponieważ zwiększona ilość białych ciałek krwi, tzw. leukocytoza potwierdza stan zapalny. Aby wykluczyć inne ostre schorzenia w jamie brzusznej (pęknięcie wrzodu żołądka), konieczne jest wykonanie rtg lub usg jamy brzusznej. Bez interwencji chirurgicznej grozi choremu rozlanie zawartości wyrostka do otrzewnej i jej zapalenia, a nawet zakażenie całego organizmu.
Usuwanie wyrostka
Choroba ta wymaga szybkiej operacji z tzw. wskazań pilnych. Operacja wycięcia wyrostka robaczkowego nazywa się appendektomią. Do niedawna wykonanie jej łączyło się z kilku- lub kilkunastocentymetrowym nacięciem powłok brzusznych celem dostępu do wyrostka. Teraz coraz częściej przeprowadza się appendektomię laparoskopową, gdzie wykonuje się 3 niewielkie nacięcia powłok celem wprowadzenia narzędzi – końcówek laparoskopu do jamy brzusznej. Na jednej z tych końcówek umieszczona jest kamera (może też być światłowód), która pokazuje obraz pola operacyjnego w obrębie jamy brzusznej na monitor. Umożliwia to operującemu chirurgowi wycięcie wyrostka za pomocą zdalnie sterowanych końcówek laparoskopu zaopatrzonych w narzędzia chirurgiczne. Po takim zabiegu chory szybciej zdrowie i wraca do pełnej aktywności życiowej i zawodowej.
Powikłania
Każda ingerencja naruszająca ciągłość tkanek i narządów organizmu może powodować różnego rodzaju powikłania. Zdarzyć się może zakażenie rany pooperacyjnej, krwawienie, niedrożność jelit, ropień wewnątrzbrzuszny, przepuklina w bliźnie pooperacyjnej czy zapalenie otrzewnej. Rozlane zapalenie otrzewnej jest bardzo ciężką i poważną chorobą, która bez interwencji chirurgicznej powoduje śmierć chorego w ciągu kilku dni.
To ryzyko powikłań zwiększa się u osób przewlekle chorych, np. z chorobą układu sercowo-naczyniowego, układu oddechowego z niewydolnością oddechową, niewydolnością nerek lub wątroby, cukrzycą.
Zapobieganie chorobie
Czy można się ustrzec zapaleniu wyrostka robaczkowego? Trudno to orzec. Duże znaczenie dla rozwoju tej choroby mają wrodzone cechy anatomiczne, na które nie ma się wpływu, i które trudno wykryć u zdrowego człowieka. Wiadomo jednak, że zawsze warto zadbać o dietę bogatą w błonnik (gruboziarniste pieczywo, płatki, świeże owoce i warzywa). Zalecane jest też stosowanie od czasu do czasu kuracji oczyszczającej jelita z toksyn. Bardzo szybko starać się likwidować wszelkie stany zapalne organizmu, chodzi tu o infekcje migdałków, jamy ustnej (zęby), zatoki nosowe i nerki, ponieważ zapalenie wyrostka robaczkowego, a ściślej jego śluzówki, wywołują bakterie, które docierają wraz z krwią poprzez naczynia limfatyczne z pobliskich węzłów chłonnych.
Zapalenie wyrostka robaczkowego wystąpić może w każdym wieku. I choć nie każdy ból brzucha oznacza ten stan lepiej „chuchać na zimne”. Tej choroby nie należy lekceważyć!
Barbara Szymańska
Zobacz również: Zapalenie wyrostka robaczkowego – objawy, leczenie.