Płaskostopie – zgodnie z nazwą – oznacza taką deformację stopy, że cała jej powierzchnia przylega do podłoża. Patologiczne ustawienie kości stopy sprawia, że jej fizjologiczne sklepienia są obniżone, a kości tworzą linię prostą. W stopie o prawidłowej budowie układają się one natomiast w łuk, dzięki czemu część jej powierzchni unosi się nad podłożem.
Płaskostopie różnego stopnia dotyczy aż 70 proc. populacji. Osobom dorosłym i seniorom nieleczone i niekorygowane płaskostopie przysparza bólu utrudniającego chodzenie. Bywa też przyczyną kolejnych deformacji stopy, bo sprzyja między innymi halluksom. Deformacja stóp (płaskostopie dotyczy bowiem obu) niekorzystnie wpływa też na postawę całego ciała. Skutkuje to bólami i obrzękami stóp, bólami łydek, kręgosłupa, kolan, bioder, szyi czy barków. Powoduje również ociężałość w chodzeniu i szybkie zmęczenie
Przyczyny
Płaskostopie bywa wrodzone lub nabyte. Wrodzone zdarza się stosunkowo rzadko. Jest spowodowane słabością napięcia mięśni i więzadeł. Częściej nabywamy płaskostopia wraz z rozwojem. Sprzyja temu między innymi otyłość, złamania, zapalenia stawów oraz obciążające stopy zajęcia wymagające wielogodzinnego stania, a także noszenie nieodpowiedniego obuwia.
Rodzaje
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje płaskostopia:
- płaskostopie podłużne – jest ono wynikiem obniżenia łuku przyśrodkowego (dynamicznego) stopy; może doprowadzić może do przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł;
- płaskostopie poprzeczne – to skutek obniżenia łuku poprzecznego przedniego stopy; może być przyczyną paluchów koślawych, czyli halluksów.
Płaskostopie u dzieci
Pulchne dziecięce stopy sprawiają wrażenie spłaszczonych. To jest naturalne. Zwykle też nie można stwierdzić płaskostopia u dzieci poniżej 3,5 roku życia. Wtedy, gdy mocniejsze stają się więzadła, wykształca się naturalny łuk stopy. Ślad, jaki zostawia ona na mokrym piasku (lub odcisk mokrej stopy na podłodze), pozwala już dostrzec, czy pozostaje pusta przestrzeń pomiędzy piętą a kłębem stopy. Brak tej przestrzeni świadczy o płaskostopiu.
Istnieją jednak przesłanki pozwalające dostrzec zagrożenie płaskostopiem u dzieci poniżej trzeciego roku życia. Są to gównie uwarunkowania genetyczne, budowa ciała dziecka (otyłość lub wiotkość). Na płaskostopie szczególnie narażone są maluchy, które mają słabe mięśnie i więzadła stawowe lub inne wrodzone wady postawy, a także niedostatek ruchu. Jeśli małe dziecko często stoi nieruchomo, na przykład w kojcu lub łóżeczku, może dojść do zniekształcenia stóp i powstania wady.
Nie bagatelizujmy
Zdrowe stopy są nie do przecenienia, bo od nich zależy nasza sprawność, a zaniedbanie kontroli ich rozwoju w wieku dziecięcym oznacza kłopoty w przyszłości. Dbajmy więc o stopy i reagujmy wizytą u ortopedy, gdy tylko coś nas zaniepokoi. Nieleczone płaskostopie prowadzi do powstawania przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł stawowych stopy, jej obrzęku i bolesności, które utrudniają, a niekiedy nawet uniemożliwiają stanie i chodzenie. Elastycznej stopie dziecka stosunkowo łatwo przywrócić prawidłowe ułożenie poprzez ćwiczenia rehabilitacyjne. Wskazane jest też chodzenie boso po trawie, piasku czy dywanie.
A oto przykłady ćwiczeń które systematycznie wykonywane pomogą też dorosłym: podnoszenie palcami woreczków z grochem, turlanie piłeczki, chodzenie na zewnętrznych krawędziach stopy. Niezależnie od wieku, zwracajmy uwagę na buty, jakie nosimy. Obuwie powinno być nie ze ciasne, a najlepiej o centymetr dłuższe od naszej stopy, z szerszymi czubkami i wyprofilowaną wkładką.
Leczenie
W większości przypadków leczenie płaskostopia sprowadza się do rehabilitacji. Preferuje się ćwiczenia polegające między innymi na chodzeniu boso po różnych płaskich i nierównych powierzchniach, chodzenie na palcach, piętach, bokach stóp itp. W zaawansowanym płaskostopiu można zastosować wkładki ortopedyczne dobrane po konsultacji z lekarzem, a także ortopedyczne obuwie. Ortopeda może też zalecić zabiegi, zwłaszcza kinezyterapię. Przy zaawansowanych patologicznych zmianach lub braku efektów leczenia zachowawczego konieczna bywa interwencja chirurga.