Egzema to stan zapalny skóry, często o podłożu alergicznym, którego objawami są suchość i uczucie swędzenia głównie na łokciach, kolanach, kostkach, nadgarstkach, twarzy i klatce piersiowej. W miejscach objętych chorobą pojawiają się zaczerwienienia, czasami także pęcherze i wypryski. W zaawansowanym stadium egzemy skóra może pękać i się łuszczyć. Jeśli za wypryski jest odpowiedzialna alergia, mówimy o atopowym zapaleniu skóry.
U dzieci egzema objawia się często zaczerwienionymi policzkami, na których z czasem może się pojawić wysypka przechodząca na resztę ciała.
Przyczyny
Przyczyny egzemy mogą być odpornościowe, środowiskowe i genetyczne. Ponieważ często źródłem kłopotów jest alergia, stan zapalny może być wynikiem kontaktu z substancją uczulającą zawartą na przykład w kosmetykach, tworzywach sztucznych, detergentach czy niektórych produktach spożywczych.
Diagnoza
Lekarz powinien przeprowadzić dokładny wywiad i ustalić okoliczności pojawienia się zmian skórnych, a także to, czy podobne schorzenia występowały w rodzinie. Jeśli podejrzewa się alergię, należy przeprowadzić testy skórne lub serologiczne (krwi).
Leczenie
Kuracja najczęściej polega na zaleczeniu, złagodzeniu objawów.
Jeśli przyczyną jest alergia, należy wyeliminować lub ograniczyć kontakt z substancją uczulającą.
Czasami stosuje się maści z dodatkiem kortyzonu (sterydu) i leki antyhistaminowe. Do kąpieli warto dodawać emolienty, a potem nie wycierać się do sucha, by substancje nawilżające mogły swobodnie wnikać w skórę. Potem dobrze jest ją również natłuścić i nałożyć odpowiednie maści lub kremy nawilżające.
Należy unikać kontaktu z szorstkimi materiałami (ręczniki, ubrania, pościel) i nagłych zmian temperatury. Najlepiej nosić luźne bawełniane ubrania wyprane w delikatnym płynie lub specjalnym proszku. Powinno się także ograniczyć kontakt ze zwierzętami.
Dieta zalecana chorym na AZS.
Przy leczeniu egzemy stosuje się tak zwaną dietę eliminacyjną polegającą na wykluczaniu z diety wszystkich produktów potencjalnie uczulających. Jeśli dziecko jest jeszcze karmione piersią, matka musi przejść na dietę eliminacyjną i zminimalizować spożycie pokarmów największym stopniu alergenności. W pierwszej kolejności należy ograniczyć mleko krowie (główny alergen) – można je zastąpić mieszankami zastępczymi lub mlekiem sojowym (czasem jednak jest ono słabo tolerowane). Mieszanki te są z reguły bezsmakowe lub wręcz niesmaczne dla dzieci, dlatego należy je dozować stopniowo. Można je wzbogacić o jakieś dodatki smakowe. Oczywiście trzeba także całkowicie zaprzestać jedzenia produktów mlecznych oraz produktów z dodatkiem mleka (sery, śmietana, masło, margaryna, maślanki, jogurty, kefiry itd.). Trzeba przy tym pamiętać, że ciasteczka, drożdżówki, bułeczki maślane, chleb tostowy, lody, czekolada mleczna, gofry, naleśniki oraz przetwory mięsnych (wędliny itd.) zawierają koncentraty białek serwatkowych. Masło i margarynę można zastąpić oliwą z oliwek lub margarynami bezmlecznymi. Kefiry i w mniejszym stopniu jogurty mają mniejsze działanie antagonistyczne na chorych na AZS, gdyż zawierają bardzo mało laktozy (główny alergen w mleku), zostaje ona bowiem zużyta do procesów fermentacyjnych. Cukierki i ciasteczka można zastąpić biszkoptami, pierniczkami, paluszkami, chałwą, sezamkami, gorzką czekoladą i suszonymi owocami. Przetwory mięsne najlepiej przygotowywać samemu – w domu można upiec karkówkę, schab itp. – lub uzyskać od producenta informacje, w których produktach nie ma mleka i soi. Na efekty diety trzeba czekać około 2–3 tygodnie. Po tym czasie powinniśmy zauważyć znaczącą poprawę stanu skóry. W przypadku braku efektów należy eliminować kolejne grupy produktów, aż do osiągnięcia celu.
Zobacz również: Egzema – przyczyny i leczenie.