Zwyrodnieniowe zmiany kręgosłupa – system DIAM

Ta minimalnie inwazyjna metoda polega na wszczepieniu sztucznego elementu stabilizującego kręgosłup w sposób, który nie narusza światła kanału kręgowego. Dzięki temu unika się istotnych powikłań typowych dla klasycznych typów operacji.

Konstrukcja kręgów lędźwiowych

Zrozumienie działania nowej techniki stabilizacji ułatwi poznanie anatomii połączenia kręgów lędźwiowych. Otóż każdy kręg składa się z trzonu w kształcie spłaszczonego walca.

W tylnej górnej części trzonu po obu stronach odchodzą od niego skierowane do tyłu belki kostne, nazywane nasadami łuków. Od tylnej części każdej nasady odchodzi wyrostek stawowy górny skierowany do góry i wyrostek stawowy dolny skierowany do dołu. Kontynuacją nasady łuku do tyłu od wyrostków stawowych jest blaszka łuku kręgu. Obie blaszki łączą się z sobą, a w miejscu tym znajduje się podstawa wyrostka kolczystego, który można wyczuć palpacyjnie pod skórą grzbietu. Między trzonami kręgów znajdują się jądra miażdżyste (tzw. dyski) otoczone pierścieniem włóknistym przyczepiającym się do krawędzi obu sąsiadujących trzonów. Pierścień włóknisty utrzymuje jądro miażdżyste między trzonami, a wyrostki stawowe dolne łącząc się z sąsiadującymi wyrostkami stawowymi górnymi, tworzą stawy międzywyrostkowe. Pozostałe elementy kręgów połączone są z sobą więzadłami oraz mięśniami.

Droga nerwu rdzeniowego

Najistotniejszą strukturą anatomiczną w tym układzie jest otwór międzykręgowy, przez który odpowiedni nerw rdzeniowy opuszcza kanał kręgowy. Ponieważ nasady łuku odchodzą od górnych części trzonów, otwór międzykręgowy ograniczony jest od przodu przez dolną część trzonu kręgu oraz pierścień włóknisty, od góry i od dołu przez nasady łuków, natomiast od tyłu głównie przez wyrostek stawowy dolny wyższego kręgu.

Podczas zginania kręgosłupa dochodzi do ruchów między wyrostkami stawowymi górnymi i dolnymi, a otwór międzykręgowy podczas zgięcia do przodu poszerza się. Odwrotnie dzieje się podczas zgięcia do tyłu, kiedy to nasady łuków zbliżają się do siebie, a wyrostek stawowy dolny głębiej wnika w otwór międzykręgowy. U zdrowego człowieka nerw rdzeniowy przechodzi przez górną część otworu międzykręgowego (tuż pod nasadą łuku kręgu), a poniżej nerwu otwór wypełniony jest przez tkankę tłuszczową stanowiącą rodzaj miękkiej poduszeczki. Pozwala to nawet w bardzo dużym zgięciu kręgosłupa do tyłu zachować światło otworu międzykręgowego. O wysokości otworu międzykręgowego decyduje istotnie wysokość pierścienia włóknistego, czyli wysokość przestrzeni miedzy trzonami kręgów.

Zmiany zwyrodnieniowe

W przypadku wysunięcia się dysku do kanału kręgowego przestrzeń zapada się, zmniejszając tym samym światło otworu międzykręgowego. Poza tym sam dysk, jeśli przemieści się w kierunku otworu międzykręgowego, może ucisnąć nerw rdzeniowy wychodzący przez otwór na tym poziomie (typowo i najczęściej wysuwający się z przestrzeni międzytrzonowej dysk uciska nerw, który podąża do otworu niżej położonego, dlatego wypadnięcie dysku powoduje ucisk nerwu). Otwór międzykręgowy zmniejsza się także w skutek powstawania zmian zwyrodnieniowych na wyrostkach stawowych (pogrubienie wyrostków, torebki stawowej oraz więzadeł łączących kręgi). Powstawanie takich zmian zwyrodnieniowych jest częścią naturalnego procesu starzenia się organizmu i powoduje stopniową utratę funkcji stawów międzywyrostkowych polegającą na absorpcji obciążeń i stabilizacji kręgosłupa.

Choroba dyskowa

W chorobie dyskowej najczęściej mamy do czynienia nie tylko z wysunięciem czy wypadnięciem jądra miażdżystego z przestrzeni międzytrzonowej, lecz z uogólnionymi zmianami zwyrodnieniowymi mającymi istotny wpływ na efekt leczenia chirurgicznego. Obraz kanału kręgowego w płaszczyźnie pośrodkowej może wyglądać względnie dobrze przy jednocześnie dużej stenozie (zwężeniu) otworów międzykręgowych i ucisku korzeni nerwowych. Jest to typowy przykład, gdy usuwanie jądra miażdżystego może przynieść pogorszenie stanu neurologicznego przez dalsze zaciśnięcie otworów międzykręgowych po zapadnięciu się przestrzeni międzytrzonowej.

Ideałem leczenia choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa lędźwiowego byłoby zatem usunięcie zwyrodniałego jądra miażdżystego, usunięcie zwyrodnieniowych wyrośli kostnych powodujących zwężenie otworów międzykręgowych i kanału kręgowego, utrzymanie wysokości przestrzeni międzytrzonowej, a przy tym zachowanie prawidłowej ruchomości i niespowodowanie powstania zmian pooperacyjnych wikłających przebieg pooperacyjny. Niestety, ideału takiego nie ma i większość dotychczasowych metod ma swoje minusy.

DIAM – dynamiczne wsparcie kręgów

Nowy system stabilizacji DIAM oferuje pacjentom alternatywę dla tradycyjnego leczenia operacyjnego polegającą na dynamicznym wsparciu kręgów. System ten może być stosowany zarówno u chorych ze stenozą kanału kręgowego, stenozą otworów międzykręgowych, jak i u chorych z wypukliną jądra miażdżystego, ponieważ operacja dotyczy tylko tylnej części kręgosłupa i chirurg – o ile nie jest to potrzebne z innego powodu – nie wnika do kanału kręgowego. To pozwala na uniknięcie blizny pooperacyjnej w kanale kręgowym oraz możliwości uszkodzenia korzeni nerwowych. Blizny te są utrapieniem dla pacjentów i chirurgów, wikłając często prawidłowo przeprowadzony i skuteczny zabieg operacyjny.

W kształcie H

Stabilizator DIAM jest bryłą w kształcie litery „H” zrobioną ze sztucznego, elastycznego materiału. Ramiona stabilizatora wciska się przy pomocy odpowiedniego aplikatora w rozwartą przestrzeń pomiędzy dwa sąsiednie wyrostki kolczyste.

Istnieje kilka rozmiarów stabilizatora, dzięki czemu można indywidualnie dobrać najbardziej odpowiedni. Rozchylenie i wsparcie wyrostków kolczystych powoduje w mechanizmie dźwigni rozsunięcie wyrostków stawowych, a tym samym poszerzenie światła otworu międzykręgowego, oraz zmniejszenie ewentualnego uwypuklenia pierścienia włóknistego do kanału kręgowego i obu otworów międzykręgowych. W przypadku współistnienia przepukliny jądra miażdżystego możliwe jest usunięcie wysuniętego do kanału kręgowego jądra miażdżystego, a dopiero w następnym etapie założenie stabilizacji.

Istotną cechą stabilizatora DIAM jest jego elastyczność, dzięki czemu zachowana jest funkcja absorpcji obciążenia kręgosłupa przez tylną część układu kostno-stawowego. Stabilizację DIAM można także stosować u pacjentów po przebytych operacjach, u których nie uzyskano zadowalającego efektu terapeutycznego.

Dr n. med. Radosław Michalik