Rzepka znajduje się w bruździe międzykłykciowej kości udowej. Gdy się stamtąd wysunie, mamy do czynienia z jej zwichnięciem. Niekiedy rzepka, która uległa zwichnięciu, niemal natychmiast wraca na swe właściwe miejsce. Taka sytuacja nie jest groźna. Częściej jednak tak się nie dzieje.
Zwichnięcie rzepki zawsze jest poważnym urazem, gdyż nie jest obojętne dla kolana. W czasie kontuzji uszkodzeniu ulega wiele struktur, a największe zniszczenia w stawie kolanowym powstają już po zwichnięciu, w momencie powrotu rzepki na właściwe miejsce.
Najczęściej rzepka ulega zwichnięciu do boku. Wiąże się to z urazem bezpośrednim (kopnięciem w przyśrodkową część kolana) lub pośrednim (w momencie rotacji wewnętrznej uda względem ustalonej na podłożu stopy oraz zgięcia i skoślawienia kolana z jednoczasowym silnym napięciem mięśnia czworogłowego).
Urazowi sprzyja uogólniona wiotkość stawów, boczne ustawienie guzowatości kości piszczelowej, zaburzenia rozwoju kości albo wcześniejsza kontuzja.
Przyczyny zwichnięcia rzepki:
- nagłe uderzenie w staw kolanowy;
- zaburzenia rozwoju kości;
- słabe napięcie mięśnia czworogłowego uda;
- patologie w rodzaju koślawości kolan;
- wiotkość stawów.
Objawy zwichnięcia rzepki:
- obrzęk kolana;
- powiększenie zarysu kolana;
- ból (głównie po stronie przyśrodkowej kolana);
- ograniczenie ruchomości stawu kolanowego.
Leczenie
Stosuje się ortezę obejmującą goleń i udo. Nosi się ją przez około 3–5 tygodni. Rzadziej nakłada się gipsowy opatrunek. Niekiedy wykonuje się punkcję kolana.
Powrót do pełnej sprawności trwa niekiedy kilka miesięcy. Często potrzebna jest rehabilitacja polegająca na ćwiczeniach mięśnia czworogłowego uda, aby wzmocnić aparat więzadłowy stawu kolanowego.
Powikłania:
- zwichnięcie nawracające lub nawykowe;
- uszkodzenia więzadeł i łąkotek;
- choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego;
- zanik mięśnia czworogłowego uda;
- chondromalacja rzepki, czyli jej rozmiękanie i destrukcja;
- uraz psychiczny – lęk przed obciążaniem uszkodzonego stawu.