Nasilający się w nocy, pulsujący ból ucha, wrażenie jego zatkania, szmery przy ziewaniu, połykaniu czy kichaniu, osłabienie słuchu, wyciek z ucha, u niemowląt i małych dzieci połączony ze zmniejszeniem apetytu i wysoką gorączką – to najbardziej typowe objawy zapalenia ucha środkowego.
Wzrost zachorowań następuje z reguły w okresie jesienno-zimowym i wczesną wiosną, kiedy spada odporność organizmu. Choroba często towarzyszy – lub bywa powikłaniem po – grypie, anginie, zapaleniu gardła, zatok. Może być wywołana przez wirusy lub bakterie, które wnikają do ucha środkowego z zainfekowanego gardła.
Leczenie
Szybkie rozpoczęcie hamowania rozwoju procesu zapalnego i jego niekorzystnych następstw gwarantuje całkowite wyleczenie choroby.
Przy wystąpieniu pierwszych objawów koniecznie trzeba zgłosić się do lekarza, który – w przypadku zakażenia bakteryjnego – najpewniej zaleci kurację antybiotykową, by zniszczyć bakterie będące sprawcą infekcji, może zastosować też leki przeciwobrzękowe. W przypadkach przewlekłego zapalenia ucha środkowego konieczny może się okazać zabieg paracentezy, czyli nacięcie błony bębenkowej. By zmniejszyć dolegliwości bólowe pacjentowi wraz z lekami przeciwzapalnymi ordynuje się leki przeciwbólowe.
Ostre i przewlekłe
Ostre zapalenia zdarzają się głównie u dzieci, chociaż zapadają na nie również dorośli. Dziecko odczuwa silny ból, mówi, że coś mu w uchu przeszkadza; dorośli zaś określają ten stan jako uczucie napięcia i pełności w uchu. Pacjent często gorzej słyszy chorym uchem. Pojawiają się też objawy ogólne: gorączka, u dzieci często wysoka, dochodząca nawet do 40oC, oraz uczucie ogólnego rozbicia. W przebiegu ostrego zapalenia ucha środkowego wyciek z ucha na ogół pojawia się rzadko.
Niewyleczone do końca ostre zapalenie może przejść w stan przewlekły, w wyniku którego może dojść do zniszczenia delikatnych struktur jamy bębenkowej.
Charakterystyczną cechą źle leczonej choroby jest występowanie perforacji błony bębenkowej oraz okresowych wycieków z ucha środkowego, a w późniejszym okresie postępująca utrata słuchu.
Powikłania
Brak właściwego leczenia może spowodować nieodwracalne dla zdrowia pacjenta następstwa.
Powikłania zapaleń ucha nie zawsze związane są bezpośrednio z tym narządem. Jednym z najczęstszych jest ostre zapalenie tzw. wyrostka sutkowatego. Pacjent odczuwa pulsujący ból za uchem, a z przewodu słuchowego sączy się obfita ropna wydzielina. Lekarz stwierdza wtedy obrzęk i bolesność okolicy za małżowiną uszną oraz perforację błony bębenkowej. Taki stan jest wskazaniem do zabiegu operacyjnego polegającego na otwarciu bądź wycięciu wyrostka sutkowatego.
Powikłania zapalenia ucha mogą być bardzo poważne, np.: zapalenie opon mózgowych, ropnie mózgu, zapalenie błędnika, zapalenie zakrzepowe zatoki esowatej oraz porażenie nerwu twarzowego. Bywa, że skutkiem nieleczonej choroby jest pogorszenie, a w ciężkich przypadkach nawet utrata, słuchu.
Jak się ustrzec?
Nie ma szczególnych sposobów zapobiegania, na pewno jednak nie wolno bagatelizować infekcji w obrębie jamy nosowo-gardłowej, zwłaszcza u dzieci. Osoby z predyspozycjami do zachorowania, takimi jak przerośnięty migdałek gardłowy czy skrzywiona przegroda, powinny zasięgnąć porady otolaryngologa.
Istotne też w profilaktyce tego schorzenia jest noszenie w zimie ciepłego, zakrywającego uszy, nakrycia głowy i codzienne dbanie o higienę uszu, w tym regularne usuwanie woskowiny.
Na pewno nie wolno bagatelizować objawów mogących sugerować zapalenie ucha. Leczenie domowymi sposobami może wprawdzie przynieść chwilową ulgę, ale nie spowoduje całkowitego wyleczenia. Zapalenie ucha leczy się bowiem antybiotykami, które powinien przepisać lekarz.
Aleksandra Orłowska