Z prof. zw. dr hab. Barbarą Iwaszkiewicz-Bilikiewicz rozmawia Rita Krzyżaniak.
– Spojówka – co to takiego?
– Spojówka to błona śluzowa, która od przodu pokrywa gałkę oczną oraz od wewnątrz powiekę. Jest bardzo cienka, przezroczysta i łatwo się przesuwa. Chroni gałkę oczną, a przede wszystkim rogówkę, zapewnia nawilżanie oka. Spojówka jako całość stanowi worek spojówkowy. Ma wiele naczyń krwionośnych, zawiera wylot kanału łzowego oraz gruczoły łojowe i potowe, których wydzielina przyczynia się wydatnie do prawidłowego nawilżania oka. Dzięki prawidłowemu nawilżeniu oka, gałka oczna może przesuwać się swobodnie i bez tarcia.
– Zapalenie spojówki jest najczęstszą chorobą okulistyczną. Czy to znaczy, że na spojówkę czyhają jakieś szczególne zagrożenia i czy możemy się przed nimi skutecznie zabezpieczać?
– Nie ma szczególnych zagrożeń i profilaktyka w związku z tym nie wchodzi w grę. Należy zwracać się do lekarza we wczesnym stadium choroby, nie czekać, aż się rozwinie. Wczesne rozpoznanie gwarantuje szybkie wyleczenie.
– Jak objawia się zapalenie spojówki?
– Bez względu na rodzaj zapalenia objawy są podobne. Manifestują się zwykle przekrwieniem, pieczeniem, uczuciem ciała obcego pod powieką, światłowstrętem, łzawieniem. Często zapalenie spojówek łączy się z zapaleniem brzegów powiek. Wtedy widzimy pomiędzy rzęsami drobne nacieki ropne, wydzielinę w postaci łusek. Przy jej usuwaniu wypadają rzęsy, co może doprowadzić do ich utraty.
– Co powoduje zapalenie spojówki?
– Rozróżniamy zapalenie spojówki, w zależności od tego co je wywołuje, bakteryjne, wirusowe, alergiczne, grzybicze (stosunkowo rzadko) oraz proste. W tym ostatnim przypadku czynniki powodujące chorobę są bardzo liczne. Może to być nieodpowiednie światło, silny wiatr, kurz, mechaniczne zanieczyszczenie lub zatarcie oka, drażniące dymy, opary i gazy. Przyczyną zapalenia mogą być także zaburzenia filmu łzowego, czyli zespół suchego oka. Film łzowy stanowi na powierzchni oka warstwę łez. Ich nieprawidłowy skład wywołuje stan podrażnienia. Objawy mogą być bardzo uporczywe. Często skarżą się na tę dolegliwość kobiety po 40. roku życia, wchodzące w okres zaburzeń hormonalnych.
– Czy powodem zapalenia spojówki mogą być wady wzroku, nieodpowiednie okulary?
– Tak. Wady wzroku powinny być korygowane odpowiednimi okularami. Za słabe lub za silne szkła, a także niechęć do ich noszenia, powodują podrażnienia, co może prowadzić do stanów zapalnych. Okulary powinno się zmieniać mniej więcej co dwa lata. Jest to sprawa indywidualna.
– A co ze szkłami kontaktowymi?
– Nie każdy może je nosić. Ci, którzy ich używają, powinni pilnie przestrzegać reżimów higienicznych. To ważne. Bo jest wiele rodzajów szkieł i wszystkie mają swoją odrębną specyfikę stosowania. Nieodpowiedzialne obchodzenie się ze szkłami kontaktowymi może być przyczyną zapalenia.
– Czy oglądanie telewizji ma wpływ na nasze spojówki?
– Nie, nie ma takiego związku.
– A wpatrywanie się godzinami w ekran komputera? Czy w związku z coraz szerszym stosowaniem komputerów zwiększa się zapadalność na zapalenie spojówek?
– Zachorowalność na zapalenie spojówek pozostaje na mniej więcej stałym poziomie. Nic nie wskazuje na to, że używanie komputerów jest jakimś szczególnym zagrożeniem. Wraz z nastaniem ery komputerowej nie przybyło pacjentów. W ostatnich latach zwiększa się natomiast ilość chorujących na alergiczne zapalenie spojówki. Coraz więcej ludzi cierpi na różnorakie alergie.
– Czy można nabawić się uczuleń na basenie kąpielowym? Tam zawsze chlor szczypie w oczy.
– Nie tylko uczuleń, ale i chorób. Najgroźniejszy jest chlor, który powoduje oparzenia chemiczne. Stopniowo jest zastępowany innymi, nieszkodliwymi preparatami, ale nadal jest jeszcze powszechnie stosowany. Basen kąpielowy to skupisko bakterii kałowych i wenerycznych. Pływanie kończy się najczęściej zapaleniem spojówek. Zdecydowanie odradzam tego typu kąpiele.
– Czy zapalenie spojówki jest poważną chorobą, trudną do wyleczenia?
– Nie jest chorobą groźną, daje się stosunkowo łatwo leczyć. Jednak nie należy jej lekceważyć, bo konsekwencje zaniedbania mogą prowadzić do stanów przewlekłych, które nie dają się leczyć. Efektem może być jaskra, zapalenie rogówki, a to już są groźne choroby.
* * *
Co trzeba wiedzieć
Nie zawsze zapalenie spojówki okulista może rozpoznać od razu. Niekiedy niezbędne są odpowiednie badania i wywiad.
Choroba może przebiegać łagodnie, nie zakłócając toku pracy, nawet lektury. Jednak, gdy jej przebieg jest ostry, towarzyszy mu silne przekrwienie oczu, światłowstręt, łzawienie, ropna wydzielina, to wtedy czyni człowieka niezdolnym do jakiegokolwiek działania.
W żadnym przypadku – lżejszym czy ciężkim nie należy kurować się samemu. Nie pomogą żadne okłady z kojącego rumianku. Tylko lekarz może postawić właściwą diagnozę i dobrać odpowiednie leczenie.
Choroba, po prawidłowym i wczesnym leczeniu, nie pozostawia żadnych śladów i nie upośledza wzroku.