Wrzody żołądka: jak sobie pomóc?

– Czym jest choroba wrzodowa?

– Jest to dość powszechnie występująca przypadłość górnego odcinka przewodu pokarmowego. Charakteryzuje się uszkodzeniem błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy powstałym na skutek nadmiernej produkcji kwasu solnego, pepsyny oraz stanu zapalnego. Dolegliwość ta dotyka dwukrotnie częściej mężczyzn niż kobiety. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy nie jest chorobą dziedziczną, czyli nie jest uwarunkowana genetycznie, ale istnieje predyspozycja do występowania rodzinnego tych schorzeń.

– Jakie są najczęstsze przyczyny tej choroby?

– Choroba wrzodowa dwunastnicy prawie zawsze związana jest z obecnością bakterii Helicobacter pylori, natomiast choroba wrzodowa żołądka nie zawsze. Źródłem rozwoju tej bakterii są m.in. nieodpowiednie warunki sanitarne, spożywanie niemytych warzyw i owoców oraz picie nieprzegotowanej wody. Inną przyczyną jest stres. Pod koniec XIX wieku prof. W. Dressler stwierdził, że układ nerwowy i nadmierne wydzielanie kwasu są powodem choroby wrzodowej. Teoria ta aktualna jest do tej pory, gdyż mamy dużo przypadków choroby wrzodowej żołądka bez obecności Helicobacter pylori. Coraz częściej, podczas gastroskopii, rozpoznajemy inne dolegliwości związane z przełykiem, a dokładnie z niedomykalnością i nieszczelnością wpustu do żołądka i obecnością przepukliny rozworu przełykowego. Tego typu objawy obecnie pojawiają się już u dzieci i młodzieży i, niestety, wiążą się ze złymi nawykami żywieniowymi.

– Skoro nie tylko Helicobacter pylori przyczynia się do powstawania choroby wrzodowej, to jakie inne czynniki mogą być jej powodem?

– Z pewnością zalicza się do nich przewlekły stres, nieodpowiednią dietę, wszelkiego rodzaju mocne używki, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, leki przeciwbólowe oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne.

– Jakie są objawy choroby wrzodowej?

– Wrzody układu pokarmowego mogą dawać wiele objawów. W przypadku wrzodów żołądka ból odczuwalny jest w górnej części brzucha bezpośrednio lub 1–2 godz. po posiłku, natomiast wrzód dwunastnicy objawia się bólem usytuowanym pod prawym łukiem żebrowym i odczuwalny jest kilka godzin po jedzeniu, w nocy lub na czczo. Bólom towarzyszyć może zgaga, nudności, niestrawność, wymioty oraz zaparcia.

– Czy leczenie choroby wrzodowej daje szansę na jej całkowite wyleczenie?

– Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy jest dzisiaj schorzeniem, które – dzięki preparatom, które posiadamy – daje się leczyć. Często uzyskujemy nawet szybką poprawę. Trzeba to jednak sprecyzować. Bo choroba wrzodowa, sama w sobie, jest nieuleczalna, natomiast jej objawy – wrzody są wyleczalne. Choroba po 5–10–15 latach potrafi powrócić; nie potrafimy jej całkowicie wyeliminować. Moim zdaniem – i mówię to na podstawie własnych wieloletnich obserwacji – pozbycie się z organizmu bakterii Helicobacter pylori daje dużą szansę, że wrzody już się nie pojawią.

– Na czym polega podstawowe leczenie?

– Obecnie leczymy czterema substancjami farmakologicznymi – preparatami bizmutu, tetracykliną, metronidazolem oraz preparatem, który zmniejsza wydzielanie kwasu solnego, czyli tzw. blokerem kanału wapniowego. Te preparaty stosowane przez 10–14 dni dają duże prawdopodobieństwo zlikwidowania Helicobacter pylori. Potem, przez miesiąc lub dwa, stopniowo zmniejszając dawkę, kontynuujemy leczenie blokerami kanału pompy protonowej, czyli omeprazolami i ich pochodnymi. Dodatkowo proponujemy stosowanie odpowiedniej diety, zakazujemy używek oraz palenia papierosów, i leczymy przeciwstresowo.

– Antybiotyki sprzyjają powstawaniu wrzodów, a w tym leczeniu zastosowano aż dwa antybiotyki…

– To prawda, ale antybiotyki stosujemy tylko u pacjentów, u których potwierdzono obecność Helicobacter pylori. Natomiast u pozostałych osób, u których jej nie stwierdzono (obecnie zdarza się to coraz częściej, szczególnie w chorobie wrzodowej żołądka), stosujemy preparaty zmniejszające wydzielanie kwasu solnego, czyli pochodne omeprazoli. Bardzo często dodajemy do tego jeszcze środek, który powoduje zwiększone opróżnianie żołądka. Chodzi o to, by treść pokarmowa zbyt długo nie zalegała w żołądku. Dodatkowo zalecamy 2 razy dziennie siemię lniane oraz balsam Szostakowskiego, którego stosowanie daje dobre efekty.

– Które produkty żywieniowe mogą zapobiegać powstawaniu wrzodów oraz wspomóc ich leczenie?

– Na pewno siemię lniane, którego napar pity między posiłkami pokrywa śluzówkę żołądka ochronnym płaszczem, co jest korzystne zarówno w zapobieganiu chorobie wrzodowej, jak i podczas jej leczenia. Zalecałbym również jogurt naturalny, a także kefir i maślankę. Zawierają one probiotyki, czyli bakterie korzystnie wpływające na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Ze względu na spore ilości błonnika warto spożywać profilaktycznie nasiona roślin strączkowych, które chronią organizm przed rozwojem choroby wrzodowej. Warte uwagi są również brokuły – udowodniono, że kiełki brokułu są bardzo pomocne w eradykacji (zwalczeniu) Helicobacter pylori. Wskazane są też banany, które łagodzą podrażnienia błony śluzowej żołądka. Osobiście propaguję picie soków z ogórków, kiszonej kapusty, czerwonych buraków, które korzystnie wpływają na żołądek. Kwasy te są również prozdrowotne w chorobie refluksowej, ponieważ zawierają dużo naturalnych probakterii, probiotyków, pałeczek kwasu mlekowego, a tych w jelicie zwykle brakuje, co jest powodem dolegliwości jelitowych.

– A które produkty są niewskazane?

– Z pewnością produkty wysoko przetworzone, zawierające znaczną ilość cukru – słodycze, potrawy tłuste i smażone, czerwone mięso (wieprzowina, wołowina), a także przetwory konserwowane octem, gdyż pobudzają one wydzielanie kwasu żołądkowego. Ze względu na dużą ilość potasu niewskazany jest keczup, a dzieci spożywają go prawie do każdego posiłku! Ostre przyprawy mogą drażnić błonę śluzową żołądka i tym samym nasilać dolegliwości związane z obecnością wrzodów. Także sól kuchenna potencjalnie zwiększa zjadliwość Helicobacter pylori. Natomiast napoje gazowane drażnią błonę śluzową żołądka i zwiększają kwasowość. Z kolei kawa i czarna lub czerwona herbata pobudzają wydzielanie soku żołądkowego. Niewskazane są również owoce i soki z owoców cytrusowych, cechujące się niskim pH , a to może wywoływać dyskomfort u osób z chorobą wrzodową.

– Czy przy chorobie wrzodowej warto stosować suplementy diety?

– Oczywiście, pod warunkiem, że są one pochodzenia naturalnego. W terapii dolegliwości żołądkowo-jelitowych od stuleci stosowane jest wspomniane już siemię lniane, które proponowałbym stosować w ziarnach, a nie mielone, ponieważ w takiej postaci może ono ulegać utlenieniu. Inną cenną substancją naturalną jest żywica z drzewa Pistacja lestiscus, tzw. mastyks, zawierający duże ilości garbników. Bardzo skuteczne są kminek, imbir, szafran, cykoria i majeranek, które są rezerwuarem wapnia, żelaza, magnezu, fosforu, potasu, sodu i cynku. Ja od wielu lat propaguję kurkumę z kminkiem i zalecam ją pacjentom po posiłku, gdyż dodawana do twarogu, kapusty i chleba zapobiega wzdęciom. Jeśli chodzi o imbir, to z dodatkiem miodu i cytryny działa on przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo, z udowodnioną skutecznością np. w tzw. włókniakowatości piersi i skóry.