Wodogłowie to jedna z patologii mózgu, ciężka, nieuleczalna choroba, z którą jednak w większości przypadków da się żyć. Polega na nadmiernym gromadzeniu się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu (wodogłowie wewnętrzne) lub w przestrzeniach podoponowych (wodogłowie zewnętrzne). Gdy utrudniony jest odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego, to mamy do czynienia z wodogłowiem niekomunikującym, a w przypadku zaburzenia wchłaniania płynu – z komunikującym.
Wodogłowie może być wrodzone lub nabyte.
Wodogłowie wrodzone jest skutkiem wad rozwojowych lub chorób układu nerwowego jeszcze w okresie życia płodowego. Następstwem wodogłowia wrodzonego może być znaczne powiększenie czaszki, niezrastanie się szwów czaszkowych, zaburzenia psychiczne, niedowłady lub porażenia, opóźnienie rozwoju umysłowego i zanik nerwów wzrokowych grożący ślepotą.
Dzięki badaniom prenatalnym wodogłowie można stwierdzić u dziecka jeszcze w łonie matki. Już w 14. tygodniu życia płodowego można się dowiedzieć, czy dziecko będzie obarczone takim zaburzeniem. Umożliwia to szybkie podjęcie leczenia. Kolejna metoda diagnostyczna to USG przezciemiączkowe. Badanie to przeprowadza się u wcześniaków, noworodków i niemowląt. Wykonuje się także tomografię komputerową i/lub rezonans magnetyczny.
Wodogłowie nabyte rozwija się już po urodzeniu i wynika z takich patologii, jak na przykład guz mózgu, stan zapalny opon mózgowo-rdzeniowych czy uraz.
W większości przypadków wodogłowie trwa całe życie, co oznacza, że nie można go wyleczyć, a jedynie neutralizować objawy. W tym celu stosuje się przede wszystkim zabiegi chirurgiczne pozwalające wielu pacjentom prowadzić w pełni aktywny, normalny tryb życia. Farmakologia bywa mało skuteczna, więc ma znikomy udział w terapii. Leczenie polega na założeniu zastawki w mózgu i odprowadzaniu nadmiaru płynu mózgowo-rdzeniowego do innych jam ciała. Najczęściej są to zastawki komorowo-otrzewnowe, komorowo-przedsionkowe lub komorowo-lędźwiowe.
W trudniejszych przypadkach chirurgicznie zakłada się drenaż, zwykle komorowo-otrzewnowy. Układ drenujący jest implantowany pod skórą, a jego elementy pozostają niewidoczne z zewnątrz.
W leczeniu wodogłowia wykorzystuje się też endoskopię, wykonując otwór na dnie komory mózgu i łącząc go z przestrzenią podpajęczynówkową. Zarówno układy zastawkowe, jak i drenujące są obciążone pewnym ryzykiem powikłań.