Powiększenie obwodu brzucha i przyrost masy ciała nie zawsze muszą świadczyć o wodobrzuszu, ale mogą być jego oznaką. Samo wodobrzusze, czyli puchlina brzuszna, nie jest natomiast chorobą, a tylko objawem innych schorzeń, powodujących gromadzenie się płynów w jamie otrzewnowej.
Schorzenia, którym wodobrzusze może towarzyszyć, bywają poważne. Zalicza się do nich:
- zastoinową niewydolność krążenia
- zakrzepicę żyły wrotnej
- niewydolność nerek
- gruźlicę
- choroby wątroby (na przykład marskość) wraz z nadciśnieniem w układzie wrotnym
- nowotwory złośliwe w obrębie jamy brzusznej i jamy miednicy
Objawy i rozpoznawanie
Objawami wodobrzusza, poza wyraźnie powiększonym i często rozlanym na boki brzuchem (tak zwanym żabim brzuchem), są też bóle brzucha, wymioty, zgaga i odbijanie, a także ujawniające się z czasem kłopoty z siadaniem i chodzeniem, obrzęki nóg i zewnętrznych narządów płciowych.
Łagodnej postaci wodobrzusza można nie dostrzec – jedynie badanie USG lub tomografia komputerowa wykazują puchlinę brzuszną w pierwszym stadium jej zaawansowania. Dla drugiego stadium typowe jest powiększenie obwodu brzucha i uczucie dyskomfortu, a w stadium trzecim wodobrzusze wyraźnie się uwidacznia, dając też wymienione objawy.
Badaniami wykorzystywanymi w diagnostyce wodobrzusza są:
- badanie krwi
- podstawowy profil metaboliczny
- koagulacja
- badanie enzymów wątrobowych
- analiza składu pobranych próbek płynu
Leczenie
Wodobrzusze jest przypadłością poważną, a jego leczenie zawsze musi mieć charakter przyczynowy. Powinno uwzględniać przede wszystkim terapię podstawowej choroby.
W razie potrzeby doraźnie nakłuwa się jamę otrzewnej w celu upuszczenia płynu, zaleca się również dietę i podaje środki moczopędne. Zarówno dieta, jak i leki moczopędne nie zawsze skutkują (dotyczy to na przykład wodobrzusza wysiękowego) i dlatego w niektórych przypadkach płyn z otrzewnej trzeba wielokrotnie usuwać. Drenaż przy pomocy specjalnej igły stosuje się też w ostrej postaci puchliny.
Zachowawcze metody leczenia bardzo często znacząco poprawiają stan zdrowia pacjentów. Chorzy z puchliną i obrzękami kończyn nie powinni tracić dziennie więcej niż kilogram wagi, a chorzy, u których występuje samo wodobrzusze – nie więcej niż pół kilograma.
W razie nawrotów wodobrzusza, przytrafiającego się niewielkiej liczbie chorych z marskością wątroby, leczenie wymaga zastosowania zastawek, traktowanych jako pierwszy krok do przeszczepu wątroby.