Winogrona. Źródło polifenoli

Jako pierwsi dzikie winogrona odkryli Persowie, a było to przed 7 tysiącami lat! Wiadomo też, że 3,5 tysiąca lat przed Chrystusem spożywano je w starożytnej Babilonii, Asyrii i Egipcie. Stamtąd winogrona przywędrowały do Grecji, gdzie zaczęto produkować z nich wino. Od tamtej pory napój ten stał się nieodzownym elementem cywilizacji śródziemnomorskiej. Polubili go Rzymianie, a zwłaszcza Rzymianki, które kierując się chyba intuicją, zbierały szlam z dna naczyń, w których przechowywano wino i... nakładały go sobie na twarz. Francuskie arystokratki, bo do nich winogrona trafiały ze słonecznej Italii, okładały swoje ciała miąższem świeżych owoców lub nacierały je octem winnym. W drugim stuleciu naszej ery rzymscy legioniści przywieźli z sobą winorośl do Burgundii, Alzacji, nad Ren i Mozelę.

Winnice Koperników

Do Polski winogrona sprowadzili Krzyżacy. W XIII wieku zasadzili je na osłoniętej od wiatru i nasłonecznionej, wiślanej skarpie. Wyrosły duże i soczyste kiście, o które zabiegały nawet zagraniczne dwory.

Uprawą winorośli zajęła się także rodzina Koperników. Ojciec słynnego Mikołaja otrzymał bowiem w spadku pokaźną winnicę. Przyszły astronom uczestniczył więc w niejednych zbiorach. Kronikarze z tamtych lat pisali, że „... Wina w Prusiech, co po inne lata zwykły być prawie li kwaskowate, tejże jesieni były nad wyraz łagodne i w wielkiej cenie”.

Kwasy owocowe

Medycyna naturalna do dziś odkrywa nowe właściwości lecznicze winogron. Wiadomo, że skład ich miąższu bogaty jest w łatwo przyswajalne węglowodany, glukozę i fruktozę, a także w kwasy owocowe (AHA): winowy, jabłkowy czy cytrynowy. W dojrzałych kiściach znajdziemy też pektyny, barwniki i składniki mineralne, na przykład potas, wapń, żelazo, mangan czy fosfor. Najwięcej jest w nich jednak aminokwasów, bo aż 17, m.in. histydyna, leucyna i glicyna. Białe i czerwone odmiany tych owoców zawierają również mnóstwo witamin z grupy C i B. Nie bez znaczenia są także znajdujące się w winogronach olejki, garbniki i enzymy.

W walce z rakiem

Największy skarb znajduje się jednak w skórce i szypułkach winogron. Tam naukowcy odkryli polifenole. Do najważniejszych z nich zaliczamy flawonoidy i resweratrol. Związki te mają właściwości antyutleniające, a zatem dostając się do naszego krwiobiegu, nie dopuszczają do utleniania tzw. złego cholesterolu (lipoprotein LDL) i odkładania się produktów tego procesu w arteriach. Badacze dowiedli także, że resweratrol ma działanie przeciwrakowe. Zapobiega mutacji komórek i tworzeniu się wolnych rodników, które mogą prowadzić do powstawania i rozwoju nowotworu.

Tajemnice wina

Polifenoli, zwanych związkami antyrakowymi, najwięcej znajdziemy w świeżych kiściach winogron i w winie. Soki winogronowe zawierają ich już znacznie mniej. Przyczyna tego zjawiska tkwi w procesie produkcyjnym. Przerób owoców w obecności tlenu jest bowiem powodem utleniania polifenoli, a wino powstaje w procesie beztlenowym, więc nie traci cennych dla naszego zdrowia związków. Ponadto w procesie fermentacji wina powstaje etanol, który jest dobrym rozpuszczalnikiem związków organicznych. Dzięki niemu polifenole łatwiej przechodzą ze skórek i pestek do samego wina. I tak dochodzimy do zjawiska zwanego dzisiaj francuskim paradoksem. Ów paradoks polega na tym, że Francuzi spożywając duże ilości tłuszczów i paląc papierosy, rzadziej zapadają na choroby układu krążenia niż mieszkańcy innych europejskich krajów.

Zdaniem naukowców tajemnica świetnego samopoczucia, choćby mieszkańców Paryża, tkwi w ilości spożywanego przez nich wina. Piją je litrami. Naukowcy twierdzą, że już sama obecność (niewielkiej ilości!) alkoholu we krwi powoduje zwiększenie poziomu dobrego cholesterolu (HDL), wpływającego na usuwanie złogów ze ścian naczyń krwionośnych i transportowanie ich z powrotem do wątroby. Najlepiej skosztować czerwonego wina; w białym jest dziesięciokrotnie mniej związków polifenolowych. Jedna lampka do obiadu wyjdzie nam tylko na zdrowie, ale równie dobrym źródłem antyutleniaczy może być dieta obfitująca w świeże owoce oraz warzywa.

Na anemię, stres i reumatyzm

Świeże owoce winogron polecane są natomiast osobom przemęczonym, wyczerpanym nerwowo, cierpiącym na nadciśnienie, reumatyzm i choroby skórne. Owoce te przywracają bowiem równowagę kwasowo-zasadową organizmu i przyspieszają wydalanie toksyn. Zdaniem hematologów kuracja winogronowa, zwana ampeloterapią, wspomaga również leczenie anemii. Winogrona, zwłaszcza ciemne, zaleca się też przy rozszerzonych naczyniach włosowatych, schorzeniach dróg oddechowych i moczowych, kamieniach żółciowych, niestrawności żołądkowej i zaparciach. Zajadanie się nimi odradzane jest cukrzykom. Winogrona zawierają bowiem duże ilości glukozy.

Śniadanie dla skóry

Winogrona stosowane są również przez kobiety w kuracji odmładzającej. Już podczas greckich bachanalii winorośl cieszyła się szczególnym uznaniem. Rolę maseczki pełnią nakładane na twarz pokrojone połówki owoców. Przy cerze bardzo suchej winogrona ucieramy z miodem, mąką ziemniaczaną i dodajemy łyżeczkę oleju winogronowego. Tak przyrządzoną papkę kładziemy na twarz na około 20 minut, po czym zmywamy ją ciepłą wodą. Kuracja ta nazywana jest śniadaniem dla skóry, a skoro winogrona to owoce bogów, każdy z nas pozwolić sobie może na iście boski posiłek.

Małgorzata Szymańska

*  *  *

• Przy niestrawności, obstrukcjach, kamicy żółciowej, schorzeniach skóry – spożywać w sezonie 1–2 kg owoców dziennie lub 1–1,5 l świeżego moszczu.
• Otyłości przeciwdziała spożywanie codziennie przynajmniej 1 kg winogron.
• Przy zatruciach pokarmowych i stanach gorączkowych stosuje się pół szklanki soku ze świeżych owoców między posiłkami.
• Sok ze świeżych winogron ma także właściwości regenerująco-pielęgnacyjne skóry twarzy.
• Sok z młodych pędów (gałązek) stosuje się przy kamicy żółciowej i moczowej – po 1 łyżeczce soku na czczo – rano.
• Z ziarenek winogron produkuje się smaczną i zdrową oliwę jadalną.