Są ważnym elementem układu odpornościowego. Każdy z nas ma ich tysiące. Nie zwracamy na nie uwagi, dopóki nie zaczną boleć. Węzły chłonne, bo o nich mowa, pełnią w organizmie ważną funkcję – chronią go przed chorobami.
Budową przypominają gęstą siatkę, a ich długość waha się od 1 do 25 milimetrów. I choć między sobą mogą bardzo się różnić kolorem, kształtem i wielkością, najczęściej wyglądem przypominają ziarno fasoli. W organizmie człowieka jest ich mnóstwo (dokładna liczba nie jest znana). Łączą się w skupiska bądź występują pojedynczo (w okolicach szyi jest ich około 250). Najwięcej jest ich za uszami, pod żuchwą, pod pachami i w pachwinach – dlatego największe są węzły przyuszne, podżuchwowe, pachowe i pachwinowe.
Rodzaje węzłów
Nie wszystkie węzły są wyczuwalne pod palcami. Węzły powierzchowne przynależne są do ściany ciała, ale węzły głębokie – do trzewi. Ich usytuowanie i przynależność nie zmienia się w ciągu życia, natomiast liczba – jak najbardziej (zmniejsza się wraz z wiekiem). Oznacza to, że noworodek ma znacznie więcej węzłów chłonnych niż człowiek dorosły. Dzieci i młodzież częściej też dotyczy problem powiększonych węzłów, gdyż układ odpornościowy staje się w pełni wydolny dopiero około 12. roku życia.
Do czego służą
W organizmie człowieka węzły chłonne pełnią bardzo ważną funkcję. Położone na linii przebiegu naczyń limfatycznych przede wszystkim są zaangażowane w zbieranie chłonki (limfy), która spływa z wielu obszarów ciała. Kiedy chłonka napotka na jakąś „nieprzyjazną” substancję, np. na bakterie, jej przepływ zostaje wstrzymany, a makrofagi i limfocyty (komórki odpowiedzialne za obronę organizmu przed patogenami) zaczynają się mnożyć, by ich armia mogła odeprzeć atak. Wówczas węzły chłonne się powiększają. W przypadku niektórych nowotworów (chłoniaków) powód powiększenia się węzłów jest nieco inny – następuje w wyniku nieprawidłowego rozrostu komórek układu limfatycznego.
Twarde groźniejsze
Uznaje się, że te węzły, które łatwo się przesuwają pod palcami, są bolesne, a skóra nad nimi jest zaczerwieniona – są mniej groźne od węzłów twardych, dużych (ponad 2 cm), zbitych, nieprzesuwających się i zgrupowanych.
Kiedy do lekarza
U przeważającej części ludzi (zwłaszcza u dzieci i młodzieży) zdarza się przejściowe powiększenie węzłów chłonnych szyi w związku z istniejącym procesem zapalnym: infekcją, bólem zęba czy chorobą zakaźną (np. świnką, ospą, mononukleozą).
U osób dorosłych po 50. roku życia powiększenie węzłów chłonnych może zwiastować (ale wcale nie musi) poważny problem zdrowotny, np. choroby spichrzeniowe (m.in. choroba Gauchera i sarkoidoza) oraz choroby autoimmunologiczne (np. choroba Hashimoto czy reumatoidalne zapalenie stawów).