Uśpian różnolistny (Hydnocarpus kurzii) rośnie dziko na Półwyspie Indochińskim, w Indiach (zwłaszcza w stanie Assam) oraz w Birmie, Wietnamie i w Tajlandii. Z uwagi na rosnące zapotrzebowanie na surowce lecznicze duże plantacje tej rośliny zakłada się obecnie na Filipinach, Hawajach, Cejlonie, Jawie, Martynice oraz w Afryce i w Ameryce Południowej.
Uśpian jest wiecznie zielonym drzewem o gładkiej, szarej korze, skórzastych, lśniących, ostro zakończonych liściach. Bardzo dekoracyjne, żółtawopomarańczowe, wonne kwiaty zakwitają w niewielkich baldachach.
Żółtawobrązowe owoce przypominające pomarańcze zawierają po kilka długich, kanciastych nasion okrytych twardą okrywą.
Surowcem leczniczym jest olejek czolmugrowy wytłaczany na zimno z nasion uśpianu różnolistnego (Oleum Chaulmoograe). Zawiera on glicerydy kwasów: czolmugrowego, hydnokarpowego i palmitynowego.
Od przeszło tysiąca lat olej ten był znanym lekiem zwalczającym trąd. O jego zastosowaniu w leczeniu tej choroby wspominają już starożytne księgi medycyny chińskiej i indyjskiej. Pierwszą naukową pracę o działaniu kwasów czolmugrowego i hydnokarpowego, które niszczą prątki trądu (Mycobacterium tuberculosis) opublikował belgijski lekarz Monat dopiero w roku 1854. Od tej pory olejek czolmugrowy jest oficjalnym środkiem stosowanym zarówno w leczeniu trądu, jak i innych, trudnych do wyleczenia chorób skórnych.
Teresa Lewkowicz-Mosiej