Jedną z przyczyn, dla których rak stanowi śmiertelne zagrożenie dla człowieka, jest to, że jego komórki potrafią unikać ataków prowadzonych przez układ odpornościowy, co sprawia, że szybko się rozprzestrzeniają i rozwijają. Naukowcy próbują pobudzić system odpornościowy do atakowania komórek rakowych i do stworzenia długotrwałej odporności na nowotwory za pomocą terapii immunologicznych.
Naukowcy z Harvardu wykazali, że niechirurgiczne wstrzyknięcie zaprogramowanego biomateriału, który po wniknięciu do ludzkiego organizmu spontanicznie tworzy trójwymiarową strukturę, jest w stanie pomóc zwalczać raka i choroby zakaźne, takie jak na przykład HIV, a nawet im zapobiegać.
– Potrafimy stworzyć trójwymiarowe struktury, korzystając z małoinwazyjnej metody dostarczania ich do organizmu. Struktury te mogą wzbogacać i aktywować komórki immunologiczne, umożliwiając im zaatakowanie szkodliwych komórek w żywym organizmie – mówi szef zespołu badawczego dr David Mooney.
Niewielkie, biodegradowalne struktury przypominające pręciki wykonane z krzemionki, znane jako mezoporowate pręty krzemionkowe (mesoporous silica rods, MSR), można wypełniać biologicznymi i chemicznymi składnikami leków, a następnie wstrzyknąć je podskórnie do organizmu. Po wstrzyknięciu pręciki łączą się spontanicznie w miejscu wstrzyknięcia, tworząc trójwymiarowe rusztowanie, przypominające stos zapałek wysypanych na stół z pudełka. Porowate przestrzenie na stosiku MSR-ów są wystarczająco duże, aby przyciągnąć do siebie komórki dendrytyczne – które są „zwiadowcami organizmu” monitorującymi organizm i uruchamiającymi reakcję immunologiczną w przypadku wykrycia szkodliwych komórek – a następnie wypełnić się nimi.
– Nanocząsteczki mezoporowatej krzemionki były już stosowane jako pożyteczne narzędzie umożliwiające manipulację pojedynczymi komórkami od wewnątrz, ale po raz pierwszy mamy do czynienia z większymi cząstkami mikronowymi, które są stosowane do zbudowania w żywym organizmie struktury przyciągającej i skupiającej dziesiątki milionów komórek immunologicznych – mówi jeden z członków zespołu dr Jaeyun Kim.
MSR-y, które wysyntetyzowano w laboratorium, mają w swoim wnętrzu małe otwory, tak zwane nanopory. Nanopory można wypełnić określonymi cytokinami, oligonukleotydami, dużymi antygenami białkowymi lub dowolnymi lekami, co umożliwia utworzenie wielu kombinacji, które mogłyby zwalczać wiele rodzajów infekcji.
– Aktualnie skupiamy się nad stworzeniem szczepionki na raka, ale możliwe, że w przyszłości będziemy w stanie wybierać rodzaj komórek dendrytycznych lub innych rodzajów komórek odpornościowych, które znajdą się w strukturze trójwymiarowej, i stosować różne rodzaje cytokin uwalnianych przez MSR-y – mówi Aileen Li, członek zespołu badawczego. – Zmieniając właściwości powierzchni i wielkość porów MSR-ów, a tym samym kontrolując wprowadzanie i uwalnianie różnych białek i leków, będziemy w stanie sterować układem odpornościowym w sposób umożliwiający mu walkę z różnorakimi chorobami.
Gdy tylko trójwymiarowe rusztowanie skupi wokół siebie komórki dendrytyczne organizmu, MSR-y uwalniają substancje, które się w nich znajdowały. Potem następuje aktywacja trybu obserwowania, który z kolei inicjuje reakcję immunologiczną. Aktywowane komórki dendrytyczne opuszczają rusztowanie i przemieszczają się do węzłów limfatycznych, wzbudzając alarm i kierując komórki immunologiczne organizmu na określone cele, takie jak na przykład komórki rakowe. W miejscu iniekcji MSR-y ulegają biodegradacji i rozpuszczają się samoistnie w ciągu kilku miesięcy.
Dotychczas naukowcy testowali trójwymiarowe szczepionki na myszach i wykazali, że są one wysoce skuteczne. Eksperyment pokazał, że wstrzyknięcie trójwymiarowego rusztowania do organizmu myszy poskutkowało „rekrutacją” milionów komórek dendrytycznych, po czym nastąpiło uwolnienie komórek do węzłów limfatycznych i uruchomienie silnej reakcji immunologicznej.
Szczepionki są proste i szybkie w produkcji, więc potencjalnie mogą być łatwo dostępne w przypadku zaistnienia choroby zakaźnej.
– Sądzimy, że trójwymiarowe szczepionki będą miały bardzo szerokie zastosowanie, a ich natura sprawi, że będzie bardzo łatwo aplikować je zarówno w szpitalach, jak i poza nimi – mówi doktor Mooney. Ponieważ zasada działania tej szczepionki opiera się na wywołaniu reakcji immunologicznej, możliwe będzie również jej stosowanie w charakterze leku prewencyjnego, budującego odporność organizmu nawet przed zakażeniem.
Źródło: www.sciencedaily.com