Trepanacja to zabieg neurochirurgiczny, który wykonuje się w celu dotarcia do jamy czaszki za pomocą nawiercania otworów w kości. Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa trypanon, co oznacza dosłownie ‘świder’. Operacja umożliwia leczenie chorób wewnątrzczaszkowych, głównie krwiaków.
Zabieg ma charakter wyłącznie medyczny. W przeszłości trepanację wykonywano również w innych, pozamedycznych celach (prawdopodobnie religijnych), na przykład wśród niektórych plemion afrykańskich.
Na czym polega?
Trepanacja to metoda dotarcia do jamy czaszki za pomocą nawiercania otworów w kości. Wykonuje się je za pomocą wiertarki ręcznej lub elektrycznej, nazywanej trepanem. Przed zabiegiem z pola operacyjnego muszą zostać usunięte włosy. Niekiedy po usunięciu zmiany w jej miejscu pozostawia się dreny, zmniejszając tym samym ryzyko ponownego pojawienia się krwiaka.
Wskazania do przeprowadzenia trepanacji są następujące:
- krwiaki wewnątrzczaszkowe (dzięki dostępowi uzyskanemu podczas trepanacji można usunąć krwiaka w postaci płynnej)
- konieczność założenia czujnika do pomiaru ciśnienia śródczaszkowego (koniecznego w monitorowaniu niektórych stanów neurologicznych).
Trepanacja zwiadowcza i małootworkowa
Szczególnym rodzajem zabiegu jest tak zwana trepanacja zwiadowcza. Polega ona na wykonaniu kilku otworów trepanacyjnych w celu umiejscowienia przyczyny pojawiających dolegliwości. W trybie pilnym wykonuje się ją, gdy dochodzi do gwałtownego pogorszenia samopoczucia chorego połączonego z cechami wgłębiania się mózgu. Wówczas wywierca się w czaszce (w okolicy czołowej, ciemieniowej i skroniowej) kilka otworów – zwykle po stronie przeciwstawnej do występującego niedowładu, po stronie szerszej źrenicy lub ewentualnych złamań czaszki. Jeżeli nie zostanie odnaleziona przyczyna dolegliwości, wykonuje się kolejne otwory.
Trepanacja małootworkowa polega na wywierceniu małych, kilkunastomilimetrowych otworków. Czasami w ten sposób usuwa się krwiaki.
Powikłania
Możliwe powikłania po trepanacji czaszki to:
- obrzęk mózgu
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- ropniak podtwardówkowy
- krwiak wewnątrzmózgowy
- ostry krwiak nadtwardówkowy
- krwiak podtwardówkowy
- odma podtwardówkowa prężna (obecność powietrza)
- zawał mózgu (niedotlenienie)
- infekcja rany operacyjnej
Te powikłania mogą spowodować pogorszenie się stanu ogólnego pacjenta, wystąpienie objawów ciasnoty śródczaszkowej, objawów ogniskowych, a nawet napadów padaczki. Wymagają one leczenia farmakologicznego, a czasami – ponownej operacji.