Aby umożliwić chirurgom przeprowadzenie operacji lub zabiegów medycyna wykorzystuje do tego celu znieczulenie ogólne, czyli narkozę. Ma ona na celu wyeliminowanie niedogodności śródoperacyjnych. Najczęściej obawiamy się jednak momentu wybudzenia po narkozie. Czy w dzisiejszych czasach mamy powody do obaw? Jaki wpływ na organizm ma narkoza?
Narkoza, czyli znieczulenie ogólne polega na podaniu odpowiedniego środka, po którym nastąpi odwracalna, ale całkowita utrata świadomości, zostaną zniesione odruchy obronne, zapadniemy w głęboki sen i nie odczujemy bólu. Dawniej tym środkiem było opium i marihuana, potem używano do znieczulania gazu rozweselającego (podtlenek azotu). Kolejnym odkryciem był chloroform. Wraz z postępem medycyny wprowadza się coraz to nowsze środki znieczulające (anestetyki), dzięki którym zmniejsza się możliwość wystąpienia powikłań. Te nowoczesne metody znieczulania są kontrolowane w trakcie podania narkozy, jak i po niej.
Przygotowanie do operacji (zabiegu)
Przed każdym zabiegiem lub operacją pacjent odbywa rozmowę z lekarzem anestezjologiem, który będzie go znieczulał podczas zabiegu. Przed przystąpieniem do zabiegu niezbędne jest oznaczenie grupy krwi, morfologii, parametrów krzepnięcia, wykonanie rtg klatki piersiowej oraz EKG serca. Lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem na temat przebytych chorób, obecnie stosowanych leków, pyta o wagę i wzrost. Bardzo istotne są informacje pacjenta na temat reakcji alergicznych i tolerancji na stosowane środki znieczulające i przeciwbólowe. Anestezjolog objaśnia szczegóły postępowania przed, podczas i po znieczuleniu. Wyjaśnia jakie ryzyko niesie operacja i ewentualne dalsze metody postępowania. W trakcie operacji na sali obecny będzie lekarz anestezjolog i pielęgniarka anestezjologiczna. Pacjent musi wyrazić świadomą zgodę na zabieg. W przeddzień zabiegu pacjent otrzymuje środek uspokajający lub nasenny, jak również w dniu zabiegu ten środek zostanie zastosowany w postaci tabletki lub zastrzyku. Co najmniej 6 godzin przed znieczuleniem należy wstrzymać się od jedzenia i picia, a także od palenia papierosów i alkoholu. Należy wyjąć soczewki kontaktowe i ruchome protezy zębowe. Zmywamy makijaż, lakier z paznokcie i zdejmujemy wszelką biżuterię.
Podczas narkozy następuje:
- zniesienie świadomości (hypnosis)
- zniesienie odruchów (areflexia)
- zniesienie bólu (anaglezja)
- zwiotczenie mięśni szkieletowych (relaxatio)
Rodzaje znieczulenia ogólnego:
- krótkotrwałe dożylne – polega na podaniu drogą dożylną leku przeciwbólowego i znieczulającego (pacjent zasypia na czas trwania zabiegu, oddycha samodzielnie)
- ogólne dotchawiczne – polega na podaniu środków znieczulających i zwiotczających mięśnie (pacjent zostaje zaintubowany, tzn. do jego gardła wprowadzana jest rurka, przez którą specjalna maszyna – respirator – podaje w razie potrzeby mieszankę oddechową)
- znieczulenie zbilansowane – połączenie znieczulenia przewodowego (blokada) i ogólnego
Powikłania po narkozie
Każda forma znieczulenia niesie za sobą ryzyko ewentualnych powikłań, ale obecnie stosowane podczas operacji czy zabiegu leki znieczulające są coraz bardziej nowoczesne, bezpieczne i dobrane do konkretnego pacjenta. Ponadto obecność anestezjologa i monitorowanie funkcji życiowych chorego powinna zapewniać szybką reakcję w razie ewentualnych powikłań. Po wybudzeniu z narkozy niekiedy mogą wystąpić okresowe nudności i wymioty, ale są one coraz mniej dokuczliwe. Również niewielki dyskomfort i przejściowe trudności w połykaniu, chrypka i niezmiernie rzadko występujące uszkodzenie strun głosowych, może być spowodowane umieszczeniem w tchawicy rurki oddechowej. Zdarzają się również pacjenci, którzy wykazują genetyczną lub nabytą oporność na leki anestetyczne. Są to osoby uzależnione od alkoholu, nikotyny lub zażywający środki psychoaktywne.