Wszystkie nasze ruchy – począwszy od zginania palców, a na zamaszystych wymachach ramion czy bieganiu skończywszy zależą od kondycji stawów. Aby je utrzymać w dobrym stanie na długie lata trzeba prowadzić zdrowy tryb życia, a przede wszystkim ruszać się. Gdy się nie ruszasz staw pracuje „na sucho” i szybko się zużywa. Proces ich degradacji rozpoczyna się już w drugiej lub trzeciej dekadzie życia. Niemal połowa pięćdziesięciolatków ma zwyrodnieniowo zmienione stawy, a po sześćdziesiątce zjawisko to dotyka około 60–70 proc. osób. Czy można temu zapobiec?
Staw to ruchome połączenie, poprzez więzadła i mięśnie, dwóch lub więcej kości. Ich końce pokrywa gładka chrząstka stawowa, a całość zamyka torebka stawowa. Znajdujący się wewnątrz płyn, maź stawowa, pełni taką funkcję jak smar w łożysku. Chrząstka wraz z mazią sprawia, że nasze ruchy są bezbolesne, płynne i elastyczne. Działa niczym resor, absorbujący obciążenia towarzyszące poruszaniu się.
Zepsuty resor
Problemy zaczynają się wtedy, gdy główki kości przestają być gładkie, są chropowate i nierówne, a chroniąca je chrząstka uszkodziła się lub rozluźnieniu uległa jej włóknista struktura. Chrząstka przestaje wówczas odgrywać swoją biologiczną rolę, jaką jest poślizg. Kiedy chrząstka całkowicie zaniknie gołe kości ocierają o siebie. Na obrzeżach stawu pojawiają się zmiany wytwórcze kostne, powstają torbiele w warstwie chrzęstnej. Taki zwyrodniały staw jest przyczyną bólu, sztywności, a nawet może spowodować przykurcz więzadeł i torebek stawowych. Podczas ruchu słychać charakterystyczne tarcie lub trzeszczenie, bóle dokuczają również w spoczynku, także nocą, obrysy wyraźnie powiększonych stawów ulegną zniekształceniu.
Najbardziej zagrożone stawy
Zmiany zwyrodnieniowe najczęściej dotykają dużych stawów:
- biodrowych (koksartroza) – ból odczuwalny w okolicy pachwiny, może promieniować do kolana, ustępujący w czasie spoczynku. Z czasem dochodzi do ograniczenia ruchów: problem z założeniem nogi na nogę, kłopot z podniesieniem się z łóżka czy z chodzeniem;
- kolanowych (gonartroza) – ból w kolanie i okolicy, nasilający się podczas chodzenia, zwłaszcza po schodach oraz przy wysiłku fizycznych., ustępuje w spoczynku;
- kręgosłupa – ból nasilający się podczas ruchu z uciskiem na nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego (rwa kulszowa czy ramieniowa). Zmiany mogą dotyczyć również stawów rąk.
Zadbaj o kondycję stawów
Naukowcy od lat byli przekonani, że artrozy są efektem starzenia się tkanek. Obecnie sugerują, że przyczyną zmian mogą być niedobory żywieniowe w chondrocytach, komórkach produkujących chrząstkę stawową. Chondrocyty syntetyzują kolagen i proteoglikany, które są głównymi składnikami chrząstki, odgrywającej kluczową rolę w sprawnym funkcjonowaniu stawów.
Warto więc uzupełnić dietę o trzy związki – glukozaminę, chondroitynę oraz witaminę C, które zapewnią kompleksową ochronę i „odżywianie” stawu. Jest ona lepsza dzięki witaminie C, która stanowi niezbędny substrat do syntezy tkanki łącznej, a podczas stanów zapalnych w płynie maziowym drastycznie zmniejsza się jej ilość (nawet o 80 proc.). Pozytywnie wpłynie na utrzymanie zdrowych kości również chrząstka rekina, która stanowi mieszaninę wapnia i fosforu oraz kompleks białkowo-mukopolisacharydowy zawierający kolagen łącznie z siarczanem chondroityny.
W leczeniu, poza odciążeniem zajętych stawów, gimnastyką, fizykoterapią, lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi zbawienny wpływ na chore stawy ma ciepło, bo przy niskich temperaturach objawy zwyrodnienia stawów nasilają się.