Solić czy nie solić?

Do wyboru, do koloru

Nie bez przyczyny na półkach sklepowych pojawiły się nowe odmiany sproszkowanej przyprawy: sól jodowana, ziołowa, magnezowa itp. Wszystkie powstały, by zmniejszyć negatywne skutki jakie wywołuje sól tradycyjna, przy jednoczesnym zachowaniu jej walorów smakowych.

Zwolennicy soli przez chemików nazywanej zwykłym chlorkiem sodu (NaCl) mówią, że dzięki niej tworzą w kuchni kulinarne poematy. Dodana do mięs, sosów, zup i sałatek nadaje potrawom bardziej wyrazisty smak i aromat.

Tajemnice sodu

Sól kuchenna w 60% składa się z chloru, a w 40% z sodu. Jednak ten drugi pierwiastek odgrywa istotne znaczenie dla naszego zdrowia, jest niezbędny do życia. Chlor zapewnia sprawne przewodzenie impulsów nerwowych, odpowiada za prawidłową czynność komórek mięśniowych i zatrzymuje wodę w organizmie, regulując w ten sposób gospodarkę wodno-elektrolitową. Gdy go brakuje mamy gorszą kondycję fizyczną i psychiczną, a nierzadko zaburzenia w funkcjonowaniu systemu trawiennego. Jednak takie objawy występują niezwykle rzadko, gdyż sód występuje w bardzo wielu składnikach. Prędzej doprowadzimy więc do jego zbytniego nagromadzenia, co jest gorsze w skutkach, gdyż podnosi ryzyko zachorowania na nadciśnienie tętnicze, miażdżycę czy chorobę wieńcową.

Dieta cud

U podstaw prawidłowego leczenia tych schorzeń leży niskosodowa dieta. Co prawda istnieją leki, które nie tylko normują zbyt wysokie ciśnienie i usuwają z organizmu nadmiar sodu, jednak zanim tak się stanie jest on wchłaniany przez nasze komórki, tkanki i tętnice. Tak więc najwłaściwszą dietą nadciśnieniową jest dieta niskosodowa (zalecane jest przy niej spożywanie najwyżej 3 g soli na dobę, tj. około pół łyżeczki). Pomocne w leczeniu nadciśnienia jest również stosowanie środków moczopędnych. One jednak, oprócz redukcji jonów sodowych, wypłukują także potrzebne nam jony potasu. Warto wówczas zadbać o dostarczenie w diecie produktów, które zawierają go w większych ilościach, tj. pomidory, soki owocowe, mięso czy ziemniaki. Pamiętajmy, że do niewydolności krążenia, oprócz nadciśnienia tętniczego, może dojść także w przypadku takich chorób, jak zapalenie wsierdzia lub osierdzia, a także zmian zwyrodnieniowych mięśnia sercowego.

Wcale nie mdłe

Dla wielu z nas ograniczenie ilości soli lub też jej zupełne wyłączenie z codziennego użytku wydaje się niemożliwe. Jednak ci, którzy zostali zmuszeni do stosowania niskosodowej diety twierdzą obecnie, że niesolone potrawy wcale nie są mdłe, a wręcz przeciwnie, zyskują na smaku. Zwolennicy przypraw mogą ją zastąpić sokiem cytrynowym, czosnkiem, cebulą, czy ziołami typu koper włoski czy kminek. Bez ograniczeń możemy również dodawać chrzan, curry, czy przecier pomidorowy.

Lekarze twierdzą, że spożywanie dużej ilości soli jest jedynie przyzwyczajeniem. Kryzys po jej odstawieniu może nastąpić więc – jak w przypadku większości nałogów, po dwóch tygodniach. Jeżeli go przetrzymamy już po kilkunastu dniach dostrzec będziemy mogli pełen efekt ograniczenia spożywania soli. Ciśnienie tętnicze zmniejszy się przeciętnie o 10 mm Hg.

Małgorzata Szymańska

*   *   *

Czy wiesz, że...

• Sól zawierają m.in.: mieszanki warzywne, kostki rosołowe, ekstrakty sosów, musztarda, keczup, maggi, majonez i sosy do przyprawiania potraw.
• Unikajmy też konserw i gotowych dań oraz ograniczmy spożywanie wędlin i serów. We wszystkich produktach spożywanych codziennie, ilość soli nie powinna objętościowo przekraczać pojemności dwóch łyżeczek.
• Jedna kromka pełnoziarnistego chleba zawiera 0,5 g soli kuchennej. Wiele piekarń oferuje chleb ze znacznie mniejszą zawartością soli.
• Nie należy solić warzyw, zarówno świeżych, jak i gotowanych.
• Pić powinniśmy wody mineralne zawierające mniej niż 100 mg sodu i 300 mg chlorków w jednym litrze. Najlepiej czynimy, pijąc ubogie w sól naturalne soki owocowe i warzywne.
• Jedna płaska łyżeczka soli kuchennej waży około 5 gramów. Spożywając codziennie taką ilość soli w ciągu dziesięciu lat zużywamy ponad 18 kilogramów soli. W ciągu całego życia zjadamy więc jej ponad 100 kg.
• Tarczyca powinna otrzymać codziennie 100–150 mikrogramów jodu. Nasza dieta zawiera zaledwie połowę tej dawki. Dlatego, aby ograniczyć następstwa zdrowotne niedoboru tego pierwiastka w organizmie, produkujemy sól jodowaną. Do kilograma soli dodawane jest 30 mg jodku potasu. (W Stanach Zjednoczonych – 100). Ta niewielka dawka jest bezpieczna również dla osób z nadczynnością tarczycy.

Ilość miligramów soli zawarta w 10 g produktu:

• szynka –300
• chleb – 70
• masło – 25
• żółte sery – 70–150
• jaja – 13
• fasola – 4
• marchew – 3
• ziemniaki – 0,3
• pomidory – 0,4
• cytryny – 0,6
• jabłka – 0,2
• maliny – 0,1