Szacuje się, że w wyniku zanieczyszczenia powietrza smogiem w Polsce rocznie przedwcześnie umiera około 48 tys. osób. Większość z nich to osoby w zaawansowanym wieku. Smog zaostrza też przebieg infekcji COVID-19.
Czym właściwie jest smog? Składa się z mieszaniny mgły, dymu i spalin. Zawiera tlenki siarki i azotu, substancje stałe – tzw. pyły zawieszone – i kancerogenne, bardzo niebezpieczne aromatyczne związki wielopierścieniowe – WWA.
Nazwa smog pochodzi od połączenia dwóch angielskich słów: smoke – dym i fog – mgła. W Polsce, na tej samej zasadzie (Polacy nie gęsi...) próbowano wprowadzić termin dymgła, ale na szczęście nie przyjął się.
Oddychanie powietrzem zanieczyszczonym smogiem zaostrza wszelkie dolegliwości układu oddechowego: astmę, coraz powszechniejsze przewlekłe zapalenie oskrzeli, POCHP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc), alergie i niewydolność oddechową. Pogarsza przebieg zapalenia płuc i oskrzeli. Zaostrza niedokrwienną chorobę serca.
Istnieją dwa rodzaje smogu
Smog typu londyńskiego zawiera dwutlenek siarki, tlenek azotu, tlenek węgla oraz pyły zawieszone. Występuje głównie jesienią i zimą, przy podwyższonej wilgotności powietrza. Często towarzyszy mu inwersja temperatur, czyli zjawisko, w którym najcieplejsze warstwy powietrza znajdują się nisko nad ziemią.
Smog typu Los Angeles występuje zwykle latem, przy silnym nasłonecznieniu. Nazywany jest też smogiem fotochemicznym. Składa się z tlenków węgla, tlenków azotu i węglowodorów. Pod wpływem słońca związki te przekształcają się w aldehydy oraz ozon.
W Polsce zimą i jesienią występuje smog typu londyńskiego, a latem – smog typu Los Angeles. Jak nie kijem, to pałką.
Pyły zawieszone
Najczęstsza klasyfikacja pyłów zawieszonych ze wzglę-du na wielkość cząstek przed-stawia się następująco:
| Pyły Pm2,5 | czyli cząstki o wielkości 2,5 mikrometrów lub mniejsze |
| Pyły Pm10 | cząstki o wielkości 10 mikrometrów lub mniejsze |
| Pyły TSP | całkowity pył zawieszony, bez względu na wielkość tworzących go cząstek |
Rozmiary pyłu zawieszonego uczą, w jakim stopniu wielkość jest pojęciem względnym. W ich świecie olbrzymami są cząstki powyżej 10 mikrometrów, dużymi cząstkami są te od 1 do 10 mikrometrów, natomiast małymi te, które liczą od 1 do 10 mikrometrów. Natomiast grubość włosa to 100 mikrometrów.
Pyły zawieszone zanieczyszczają nie tylko płuca i krwioobieg, ale także glebę.
Jeszcze jedna epidemia
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) aż dwie trzecie spośród 50 najbardziej zanieczyszczonych smogiem miast w Europie znajdują się w Polsce. Najbardziej zanieczyszczone są: Opoczno, Żywiec, Rybnik i Pszczyna. Ale to tylko wierzchołek góry lodowej. Główną winowajczynią takiego stanu rzeczy jest tzw. niska emisja, czyli ogrzewanie mieszkań i domów w okresie jesienno-zimowym węglem lub opałem zmieszanym z różnymi odpadkami. Zimą, w wielu miejscach w Polsce, zanieczyszczenie pyłami zawieszonymi aż o 3000 proc. przekracza dopuszczalne normy. To, że od wielu lat mamy epidemię smogu, nie ulega najmniejszej wątpliwości.
W okresie pandemii ma to dodatkowe znaczenie, bo stwierdzono, że patogeny atakujące drogi oddechowe utrzymują się i przenoszą na drobinach pyłów zawieszonych w powietrzu.
