Do skręcenia stawu skokowego (właściwie skokowo-goleniowego) czy, jak mówimy potocznie, skręcenia nogi w kostce lub po prostu kostki, dochodzi bardzo często. Jest to najpowszechniejszy uraz tego właśnie stawu. Przytrafia się osobom w różnym wieku, ale najbardziej narażeni są nań ludzie młodzi i bardzo aktywni ruchowo, tacy jak choćby sportowcy amatorzy.
Z pozoru błaha i bardzo popularna kontuzja bywa niekiedy powodem długotrwałych kłopotów, zwłaszcza gdy zostanie zbagatelizowana. Może wtedy doprowadzić do niestabilności stawu, a w przyszłości – do zmian zwyrodnieniowych w jego obrębie.
Staw skokowy i urazy
Staw skokowy łączy kości podudzia (piszczelową i strzałkową) oraz stopy (poprzez kość skokową). Umożliwia złożone ruchy stopy (dzięki współpracy z kośćmi i stawami leżącymi poniżej kości skokowej).
Staw skokowy jest wyjątkowo podatny na urazy. Są one właściwie na porządku dziennym w życiu każdego z nas. Powodują je potknięcia na nierównej powierzchni, niefortunne stąpnięcie czy zeskok z wysokości. Mówiąc ogólnie – przyczyną kontuzji jest złe ustawienie stopy względem podłoża, z czym mamy do czynienia głównie w czasie biegu, zeskoku czy szybkiego chodu po nierównym podłożu.
Może wtedy dojść do skręcenia lub do złamania. Skręcenie następuje najczęściej w wyniku działania tak zwanego mechanizmu supinacyjnego – stopa odwraca się podeszwą do strony wewnętrznej i kompleks więzadeł po stronie bocznej ulega naciągnięciu. Boczna kostka boli wtedy i puchnie. Ból (zwłaszcza w trakcie ruchu) i obrzęk kostki bocznej to bardzo charakterystyczny objaw skręcenia. Niekiedy w kontuzjowanej okolicy powstają zasinienia skóry, co sugeruje również uszkodzenia więzadeł.
Wyróżnia się trzy stopnie skręcenia stawu skokowego, zależnie od skali uszkodzenia:
I – naciągnięcie
II – naderwanie
III – zerwanie więzadeł otaczających staw skokowy z uszkodzeniem torebki stawowej.
Zdjęcie rentgenowskie niestety nie wykazuje nieprawidłowości. W celu postawienia diagnozy należy wykonać badanie USG i rezonans magnetyczny. Możliwa jest wtedy ocena stawu skokowego i jego uszkodzeń w czasie rzeczywistym, co jest bardzo ważne przy ocenie więzadeł.
Skręcenie bywa często mylone ze zwichnięciem stawu skokowego – bardzo poważną kontuzją, wiążącą się z dużymi uszkodzeniami wewnątrz stawu i towarzyszącą czasem złamaniom kości. Zwichnięcie wymaga szybkiego nastawienia i unieruchomienia. Niekiedy konieczne jest leczenie operacyjne.
Leczenie skręcenia
Leczenie skręceń stawu skokowego zależy od kilku czynników, między innymi od wieku i poziomu aktywności fizycznej pacjenta, rozległości uszkodzeń oraz powtarzalności skręceń.
W ciągu pierwszych godzin po urazie stosuje się zasadę RICE, to znaczy Rest (z angielskiego ‛odpoczynek’ – unieruchomienie), Ice (‛lód’ – chłodzenie), Compression (‛ucisk’), Elevation (‛podniesienie’ chorej kończyny). Zaraz po postawieniu prawidłowej diagnozy jest czas na wdrożenie odpowiedniego leczenia.
W przypadkach skręceń bez uszkodzeń więzadłowych zaleca się ograniczenie aktywności ruchowej przez około 7 dni. W tym czasie można stosować fizjoterapię.
Uszkodzenie więzadeł komplikuje terapię, która nie wyklucza też zabiegu operacyjnego.
Komplikacje
Konsekwencją niepełnego wyleczenia pierwszego skręcenia stawu skokowego mogą być kolejne nawracające kontuzje tego typu i późniejsza przewlekła niestabilność stawu skokowo-goleniowego. Pacjent odczuwa to jako „uciekanie” tego stawu. Świadczy to o uszkodzeniu więzadeł. Trzeba je rekonstruować chirurgicznie.