Skolioza to dość powszechna wada postawy. Dotyka co dziesiąte dziecko w Polsce. Najbardziej wyrazistym sygnałem skoliozy jest niesymetryczne ułożenie łopatek. Jeśli jedna z nich jest bardziej wystająca lub nie leżą one na jednej wysokości, trzeba się zgłosić do ortopedy. Wada może doprowadzić do ucisku na narządy wewnętrzne, głównie na serce i na płuca, warto więc odpowiednio wcześnie zacząć ją leczyć.
Skolioza (łac. scoliosis, z gr. skoliós – krzywy) to wada postawy, zwana często „bocznym skrzywieniem kręgosłupa”. Jednak, wbrew nazwie, jest to skrzywienie trójpłaszczyznowe (trójwymiarowe). Towarzyszy mu skrzywienie w osi przednio-tylnej oraz rotacja kręgów wokół osi pionowej. Kręgosłup swoim kształtem przypomina literę C.
Przyczyny
Wada może być spowodowana wrodzonym defektem kostnym (na przykład wykształceniem tylko połowy kręgu), zaawansowanym zwyrodnieniem kręgosłupa czy nierównym napięciem mięśni przykręgosłupowych z powodu porażenia. Najczęściej przyczyna skoliozy faktycznie nie jest znana i wtedy wada jest określana mianem skoliozy idiopatycznej. Może ją spowodować uprawianie sportu, noszenie torby czy plecaka na jednym ramieniu, płaskostopie, koślawe kolana, zła pozycja przyjmowana podczas snu, różnice w długości kończyn dolnych czy przykurcz mięśnia biodrowo-lędźwiowego.
Objawy
Skolioza zazwyczaj nie boli. Osoby cierpiące na nią najczęściej zgłaszają się do lekarza, ponieważ martwią się wyglądem swoich pleców. Mogą też wystąpić inne objawy:
- jeden bark lub biodro położone wyżej od drugiego;
- jedna łopatka położona wyżej i bardziej odstająca niż druga;
- tak zwany garb żebrowy, widoczny przy pochylaniu się do przodu. Jest to wynik tego, że po jednej stronie żebra są ustawione pod ostrzejszym kątem;
- jedna z kończyn górnych jest dłuższa (ze względu na skręcenie tułowia);
- niesymetryczna talia.
Najczęściej spotykane są:
- skoliozy wrodzone – jest to dość rzadka postać związana z wrodzonymi wadami kręgosłupa. U pacjentów z wrodzoną skoliozą często rozwija się deformacja już po urodzeniu.
- skoliozy nerwowo-mięśniowe – mogą się pojawić ze względu na słabość mięśni kręgosłupa spowodowaną problemami neurologicznymi. Są powszechne u chorych na dystrofię mięśniową lub porażenie mózgowe.
- skoliozy zwyrodnieniowe (inaczej skoliozy dorosłych) – rozwijają się w późniejszym okresie życia, gdy zwyrodniałe stawy międzykręgowe i krążki powodują niestabilność kręgosłupa.
- skoliozy idiopatyczne – najczęstsze. Rozwijają się głównie u młodzieży w momencie skoku pokwitaniowego. Ich dokładna przyczyna nie została do tej pory odkryta. Udowodniono jednak tło genetyczne.
Podział według Cobba
Do określania stopnia zniekształcenia kręgosłupa wykorzystuje się tak zwaną metodę Cobba. Podział skolioz według Cobba w zależności od przyczyny powstania:
- skoliozy czynnościowe – wady postawy, które ustępują, gdy pacjent leży;
- skoliozy strukturalne – gdy występuje zmiana w budowie anatomicznej organizmu;
- skoliozy idiopatyczne – o nieustalonej etiologii.
Leczenie
Skolioza to skomplikowane schorzenie dotyczące całego organizmu, nie tylko kręgosłupa. Dlatego leczenie powinno być kompleksowe i starannie zaplanowane. W zależności od oceny klinicznej i wyników badań diagnostycznych, lekarz ustala plan leczenia skoliozy. Decyzję tę warunkują przede wszystkim dwa czynniki: dojrzałość kostna pacjenta i stopień krzywizny kręgosłupa.
Najczęściej lekarz kieruje pacjenta na odpowiednio dobraną gimnastykę korekcyjną. Skoliozę można też leczyć poprzez gorset korekcyjny lub operacyjnie.