Skleroza nie boli, ale niszczy

Podstawowy kłopot z miażdżycą polega właśnie na tym, że bardzo długo przebiega bezobjawowo. Jest przewlekłym procesem zapalnym, prowadzącym ostatecznie do zwyrodnienia naczyń. Istota schorzenia polega na zwężaniu światła tętnic wskutek powstawania blaszek miażdżycowych. Są to lipidy odkładające się w błonie wewnętrznej naczyń, stopniowo włókniejące i wapniejące, tworzące ogniska martwicze. Powoduje to stwardnienie tętnicy i utrudnia przepływ krwi.

Objawy miażdżycy tętnic wieńcowych:

• bóle w klatce piersiowej, zwłaszcza w związku z wysiłkiem fizycznym i silnymi emocjami;
• duszność i przyspieszenie oddechu;
• nadmierna potliwość;
• zawał mięśnia sercowego w następstwie pęknięcia blaszki i zamknięcia naczynia.

Miażdżyca w innych naczyniach (na przykład w nerkach czy w mózgu) przebiega analogicznie jak w wieńcowych i skutkuje podobnie – niedokrwieniem i zmianami martwiczymi.

Przyczyny zmian sklerotycznych

Nie zostały dokładnie poznane, ale wiadomo, że są uwarunkowane genetycznie i środowiskowo. Jest ich wiele i dlatego przebieg schorzenia bywa różny u różnych osób.

Czynniki ryzyka

Są dobrze znane. Dzielą się na takie, na które chory nie ma wpływu (niemodyfikowalne) oraz takie, które dają się modyfikować, na przykład poprzez zmianę stylu życia.

Do czynników modyfikowalnych należą:

• wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu (głównie LDL) i trójglicerydów;
• palenie papierosów;
• cukrzyca;
• otyłość i siedzący tryb życia;
• niezdrowa dieta uboga w owoce i warzywa, a obfitująca w tłuszcze, słodycze i żywność typu fast food.

Do czynników niemodyfikowalnych należą:

• zaawansowany wiek;
• płeć (mężczyźni są bardziej narażeni, u kobiet ryzyko miażdżycy rośnie po menopauzie);
• wystąpienie miażdżycy i chorób układu krążenia u bliskich krewnych w stosunkowo młodym wieku.

Badania pomocne w diagnostyce sklerozy:

• osłuchiwanie za pomocą stetoskopu (może ujawnić szmery nad chorobowo zmienionymi naczyniami);
• EKG spoczynkowe i wysiłkowe;
• jonogram;
• profil lipidowy;
• echo serca;
• angiografia naczyń, czyli zdjęcie rentgenowskie po podaniu kontrastu, obrazujące zwężenia i nieprawidłowości naczyń.

Leczenie

• Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu leków normalizujących ciśnienie tętnicze, poziom cukru we krwi (u diabetyków) i gospodarkę lipidową. Są to statyny, fibraty i żywice jonowo wymienne zmniejszające wchłanianie cholesterolu w jelicie. Osobom z rozpoznaną miażdżycą lub z dużym ryzykiem jej wystąpienia (obciążenia rodzinne) zaleca się przyjmowanie niskich dawek kwasu acetylosalicylowego (aspiryny).
• Inwazyjne metody leczenia to angioplastyka, czyli poszerzenie zwężonego naczynia przy pomocy tak zwanego balonika lub specjalnej sprężynki – stentu – albo operacyjne wszczepienie by-passu (ominięcie zwężonego miejsca za pomocą fragmentu naczynia z innej części ciała przyszytego do zwężonej tętnicy przed i za zwężeniem).