Schizofrenia pochodzi od dwóch słów greckich, oznaczających „rozdwojenie” i „jaźń”. Użył go w 1911 roku szwajcarski psychiatra Eugen Bleuler na określenie rozdwojenia lub niespójności procesu myślowego. Schizofrenia nie jest jednym, lecz wieloma schorzeniami mózgu, które powodują zaburzenia myśli, uczuć i zachowania chorego.
Ponadto u schizofreników mogą występować halucynacje słuchowe. Słyszą wtedy głosy nakazujące im popełnić różne czyny, często irracjonalne. Mogą też mieć urojenia, niektórzy izolują się od świata. W większości przypadków wykonanie najprostszej czynności stwarza ogromne problemy . Chorzy tracą motywację do działania i zdolność okazywania uczuć. Koncentrują się zazwyczaj na swoich własnych urojeniach i obsesjach.
Na schizofrenię zapadają w równej mierze kobiety i mężczyźni. W większości przypadków pierwsze objawy występują pomiędzy 17 a 25 rokiem życia. Chłopcy zapadają wcześniej, w grupie wiekowej od 17 do 18 lat jest ich czterokrotnie więcej niż dziewcząt. U około 2% schizofreników pierwsze zachorowanie występuje przed 15 rokiem życia. Rzadko zdarzają się początki choroby po trzydziestce. Chociaż nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie co powoduje schizofrenię, istnieje kilka teorii na jej temat. Ostatnie badania wskazują, iż choroba ta może być wywołana przez brak równowagi biochemicznej mózgu. U wielu schizofreników stwierdzono wysoki poziom dopaminy, substancji będącej przekaźnikiem informacji. Dlatego też w terapii stosuje się leki antypsychotyczne hamujące działanie dopaminy.
Wśród obecnie badanych, możliwych powodów schizofrenii, są również takie czynniki, jak dziedziczność. W rodzinach, w których jedno z rodziców jest schizofrenikiem współczynnik waha się do 7%, a w przypadku obojga wynosi już 50%. Natomiast dla osób, w których rodzinach nie było przypadków schizofrenii, prawdopodobieństwo zapadnięcia na tą chorobę wynosi 1%; kolejnym powodem schizofrenii może być stres, uszkodzenie mózgu we wczesnym dzieciństwie oraz nieprawidłowości systemu immunologicznego. Wydaje się prawdopodobne, iż za schorzenie to odpowiedzialne jest współwystępowanie niektórych lub wszystkich czynników.
Pierwsze objawy schizofrenii mogą być trudne do uchwycenia. Dotyczy to szczególnie symptomów negatywnych, które obejmują: izolowanie się od świata, zmienność nastrojów, problemy w szkole lub w pracy, apatię, brak umiejętności cieszenia się czymkolwiek i brak dbałości o wygląd zewnętrzny. Znacznie łatwiejsze do rozpoznania są symptomy takie jak: dziwne zachowanie, zaburzenia snu, mówienie od rzeczy, wyimaginowane problemy zdrowotne, wewnętrzne głosy i inne halucynacje lub urojenia. Współczesna farmakologia dysponuje szeroką gamą leków antypsychotycznych nowej generacji, które ograniczają symptomy schizofrenii. Pomagają one pacjentowi radzić sobie z urojeniami, halucynacjami, dziwnymi zachowaniami i zaburzeniami procesu myślowego.
Podobnie jak cukrzyca i hemofilia, schizofrenia jest chorobą nieuleczalną, można z nią żyć dzięki środkom farmakologicznym.
Danuta A. Matukiewicz