Rymanów-Zdrój

Przeprowadzona przez chemika Tytusa Sławika wstępna analiza wody wykazała silne stężenie jodu i żelaza. Rok później cenne zalety zdroju potwierdziły badania wykonane w Wiedniu. Wówczas wyodrębniono trzy źródła i nadano im nazwy: Tytus, Celestyna i Klaudia. Tradycyjne nazewnictwo utrzymało się do chwili obecnej. Jeszcze pod koniec XIX wieku wybudowano pierwszą Kolonię Lwowską (inaugurując lecznictwo dziecięce), wzniesiono gmach Dworca Gościnnego (pełniącego funkcję domu zdrojowego) oraz powstało wiele secesyjnych willi i pensjonatów (m.in. Pod Matką Boską, Pogoń i Leliwa). Wśród kuracjuszy nie brakowało dostojników (arcyksiążę Albert, stryj cesarza Franciszka), pisarzy (Stanisław Wyspiański), kompozytorów (Ludomir Różycki), itd.

Po I wojnie światowej oddano do użytku nowy zakład przyrodoleczniczy, sanatorium Gozdawa (1930 r.) i wiele prywatnych willi. Przed wybuchem II wojny światowej leczyło się tu w sezonie ok. 5 tys. osób. Kwitło też życie artystyczne i kulturalne, na scenie Dworca Gościnnego występowali Hanka Ordonówna, Zula Pogorzelska i Adolf Dymsza. W okresie PRL-u rozbudowano sanatorium Eskulap, zmodernizowano sanatorium dziecięce Polonia i oddano do użytku nowoczesne sanatorium Zimowit. Administracyjne wyodrębnienie miejscowości Rymanów-Zdrój nastąpiło dopiero w 1996 r.

Obecne sanatorium jest ulokowane w środku rozległego Parku Zdrojowego, który przecina rzeka Tabor. Na prawym brzegu rzeki centralnie jest zlokalizowana drewniana pijalnia wód mineralnych i pomnik Trzech Źródeł. Pierwsza pijalnia w tym miejscu była wzniesiona już 5 lat po odkryciu zdroju. Budynek o czterech krytych podziemiach został wykonany wg projektu sanockiego architekta Wdawiszewskiego. Idąc na południe od pijalni w górę ul. Wyspiańskiego, mijamy trzy zabytkowe wille: po prawej Zofia i Maria, a po lewej Leliwa. Willa Maria – obecnie jeden z najbardziej reprezentacyjnych obiektów uzdrowiska, gościł wiele sławnych osobistości, m.in. był tu dwukrotnie habsburski arcyksiążę Albert oraz Zygmunt Szczęsny Feliński – metropolita warszawski i arcybiskup Tarsu (pod koniec 2009 roku kanonizowany przez Benedykta XVI). Zaś w sanatorium Leliwa w 1903 r. mieszkał Stanisław Wyspiański, i dla upamiętnienia tego pobytu nieopodal postawiono jego pomnik. Bardziej na zachód znajduje się willa Krystyna (1912 r.), pozostałość tzw. Kolonii Lwowskiej. Na południe od ul Zdrojowej znajdziemy tereny rekreacyjno-rozrywkowe: basen, korty tenisowe i muszlę koncertową.

Podążając na północ od pijalni, mijamy szpital Eskulap, który powstał na miejscu pierwszych łazienek. Kilkadziesiąt metrów dalej stoi Zielony Domek (1881 r.), pierwotnie karczma i willa dla gości, obecnie kino i kawiarnia. Po przeciwległej stronie rzeki pensjonat Biały Orzeł (obecnie siedziba zarządu uzdrowiska), pensjonat Opatrzność (1881 r.) oraz sanatorium Gołąbek, w którym mieszkali w czasie wojny ostatni właściciele uzdrowiska. U podnóża osiedla Słoneczny Stok, tam gdzie Tabor łączy się z Czarnym Potokiem, stoi dawna kaplica zdrojowa, obecnie neogotycki kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika.

Wokół uzdrowiska zaaranżowano wiele tras spacerowych i rowerowych. Szczególnie godna polecenia jest widokowa wycieczka przez stok Zamczyska, Wisłockimi Gościńcami do Rymanowa.

Profil leczniczy:

• Choroby górnych i dolnych dróg oddechowych (u pacjentów dorosłych i dzieci)

• Choroby kardiologiczne (rehabilitacja kardiologiczna)

• Schorzenia ortopedyczno-urazowe (u pacjentów dorosłych i dzieci)

Zabiegi sanatoryjne:

HYDROTERAPEUTYCZNE (kąpiele mineralne: wannowe i basenowe, kwasowęglowe, masaże podwodne, masaże wirowe, bicze szkockie, kąpiele perełkowe)

BOROWINOWE (okłady pełne i częściowe, fasony)

ELEKTROLECZNICZE (jonoforeza, interdyn, diadynamik, galwanizacja)

ŚWIATŁOLECZNICZE (laseroterapia, lampy sollux, Bio-V)

MAGNETOTERAPIA (magnetotron)

FONOTERAPIA (ultradźwięki)

INHALACJE (ogólne, ultradźwiękowe)

KRENOTERAPIA (kuracja pitna)

KRIOTERAPIA (komorowa i miejscowa)

KINEZYTERAPIA (gimnastyka indywidualna, zbiorowa)

MECHANOTERAPIA (masaż suchy klasyczny i segmentarny, terapia manualna, aquavibron)

Naturalne zasoby lecznicze

Skarbem Zdroju są naturalne źródła wód leczniczych. Są to mineralizowane szczawy chlorkowo-wodorowęglanowo-sodowe, bromkowe, fluorkowe, borowe, żelaziste i jodkowe. Najsłynniejsze z nich to: Tytus, Klaudia, Celestyna i Naftusia. Na bazie ujęcia ze źródła Hubin 2 uzdrowisko produkuje butelkowaną wodę stołową o nazwie Celestynka. Latem wód leczniczych można spróbować w pijalni wód mineralnych, natomiast zimą można skorzystać ze zdrojów czerpanych w obiektach uzdrowiskowych Eskulap i Zimowit.

W okolicy

Rymanów (4 km). Lokacja miasta, początkowo nazywanego Ladisslavia, miała miejsce w 1376 r. Od XV w. miejscowość była znanym ośrodkiem handlu płótnem, winem węgierskim i bydłem. Od 1872 r. właścicielami Rymanowa zostali przyszli założyciele uzdrowiska Rymanów-Zdrój. W narożniku rynku usytuowany jest późnobarokowy kościół św. Wawrzyńca (1781 r.). Wewnątrz XIX-wieczny ołtarz główny, w zachodniej kaplicy renesansowy grobowiec Sienieńskich (ok. 1580 r.) z marmuru i alabastru. Obok kościoła zabytkowa plebania i wikarówka w stylu secesji. Po drugiej stronie rzeczki Tabor, w krajobrazowym parku, stoi murowany Dwór Potockich (początek XIX w.). Na północ od rynku znajdują się ruiny XVII-wiecznej synagogi; wewnątrz mównica składająca się z czterech filarów i sklepienia zdobionego liśćmi akantu. W Rymanowie, w rodzinie żydowskiego krawca, urodził się Isidor Isaac Rabi (1898–1988), wybitny fizyk amerykański, współtwórca radaru i bomby atomowej, laureat Nagrody Nobla.

Mirek Osip-Pokrywka