Nazywano go „świeżym powiewem morza”. Hiszpanie podobno wierzyli, że gdy Maryja powiesiła na krzewie rozmarynu swój niebieski płaszcz, jego białe kwiaty w jednej chwili stały się błękitne. Tyle legenda… Pewne jest jedno – rozmaryn jest uprawiany w wielu regionach świata ze względu na swoje cenne właściwości.
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis), wiecznie zielony krzew, pochodzi z regionów Morza Śródziemnego. Osiąga do 2 metrów wysokości. Jego czterokanciasta łodyga jest pokryta łuskowatą korą. Liście ma grube, skórzaste w dotyku i podwinięte na brzegach. Są one niezwykle aromatyczne. Roślina ma wiele gałązek koloru popielatego. Kwitnie na bladoniebiesko lub różowo na przełomie wiosny i wczesnego lata.
Rozmaryn zawiera wiele substancji czynnych. Jedną z najważniejszych jest rozmarycyna (o działaniu przeciwbólowym i pobudzającym). Inne to między innymi flawonoidy, garbniki i diterpeny, a także lotne olejki. Właśnie tym składnikom roślina zawdzięcza swoje cenne właściwości.
Rozmaryn jest cudownym środkiem odżywczym szczególnie dla serca (pobudza krążenie, podnosi ciśnienie) oraz mózgu i układu nerwowego (znajduje zastosowanie w leczeniu nerwowości, wyczerpania, depresji i problemów ze snem). Zapobiega również migrenom i bólom głowy. Pomaga też w trawieniu pokarmów – ulepsza powolne trawienie, pobudza apetyt, zwiększa przepływ soków trawiennych oraz łagodzi wzdęcia i gazy. Zawarta w tej roślinie goryczka pobudza funkcjonowanie wątroby oraz pęcherzyka żółciowego, zwiększa przepływ żółci oraz wspomaga proces trawienia tłuszczów.
Specyficzny szczypiący aromat wydzielany przez rozmaryn jest skuteczny przy zwalczaniu kataru i infekcji zatokowych – przedostawszy się do jamy nosowej, rozchodzi się do zatok nosowych i rozprzestrzenia się w głąb, w kierunku kości policzkowych i czoła. Ostry zapach tych ziół najbardziej odświeża i uspokaja przy inhalacji.
Jest to także roślina przyprawowa, używana zwłaszcza w kuchni hiszpańskiej i meksykańskiej do potraw mięsnych.
Rozmaryn nożna również stosować zewnętrznie. Ma on właściwości pobudzające krążenie oraz rozgrzewające, co przyczynia się do łagodzenia bólów mięśniowych i reumatycznych. W stanach wyczerpania można go dodać do kąpieli. W naparze płucze się ciemne włosy. Rozmaryn można też czasem znaleźć w składzie kosmetyków przeciwzmarszczkowych.
Niegdyś bukiet z rozmarynu bywał noworocznym podarkiem dla gości, razem z pomarańczą i wetkniętymi goździkami. A w czasach elżbietańskich młode pędy tej rośliny złocono i wiązano kolorową wstążeczką, które następnie wręczano gościom weselnym jako symbol miłości i wierności.