Rak jelita grubego to jeden z bardziej podstępnych nowotworów, bo bardzo często przez wiele lat nie daje żadnych objawów. Rozwija się głównie w okrężnicy oraz odbytnicy i jest typowym przykładem nowotworu złośliwego. Wczesne rozpoznanie daje dużą szansę wyleczenia
Rak jelita grubego narasta powoli, tworząc polipy w świetle jelita, lub rozrasta się na zewnątrz w kierunku otaczających tkanek, tworząc owrzodzenie. Nowotwór może naciekać na okoliczne tkanki i niszczyć sąsiadujące narządy. Daje przerzuty drogą naczyń krwionośnych i chłonnych. Czasami komórki nowotworowe wszczepiają się w otrzewną (czyli w „worek” otaczający większość narządów jamy brzusznej, pełniący głównie funkcję ochronną).
Rak jelita grubego tworzy przerzuty głównie do wątroby, ale również do płuc i opłucnej, jajników, nadnerczy, mózgu i kości.
Przyczyny
Do pojawienia się raka jelita grubego może się przyczynić:
- zła dieta – wysokotłuszczowa, bogata w produkty pochodzenia zwierzęcego, o dużej zawartości cholesterolu, a niskiej – błonnika i kwasów omega; uboga w warzywa i owoce,
- brak aktywności ruchowej,
- stosowanie używek (papierosów i alkoholu),
- nowotwory w rodzinie,
- wiek (55–65 lat),
- choroby, takie jak nieswoiste zapalenie jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna) czy polipowatość jelita.
Objawy
Objawy czasem pojawiają się bardzo późno. Są to:
- zaparcia,
- obecność krwi w stolcu,
- zmiana rytmu wypróżnień,
- zmiana kształtu stolca,
- anemia, osłabienie sprawności, chudnięcie, zwiększona podatność na zmęczenie, gorączka,
- bóle w dolnej części brzucha,
- nudności i wymioty.
Diagnostyka
Standardowym badaniem w diagnostyce raka jelita grubego jest kolonoskopia z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. Wykonuje się również USG jamy brzusznej oraz tomografię komputerową w celu odnalezienia ewentualnych przerzutów.
Leczenie
Leczenie polega zwykle na wycięciu odcinka jelita grubego (czasami nawet połowy) wraz z krezką (jest to struktura, na której jelito jest zawieszone; przez krezkę przechodzą naczynia krwionośne żylne i tętnicze). W zależności od rodzaju przeprowadzonej operacji, tworzy się sztuczny odbyt – tak zwaną stomię.
W przypadku nieoperacyjnych guzów odbytnicy możliwe jest wcześniejsze zastosowanie radioterapii w celu zmniejszenia masy nowotworu, by stał się on możliwy do resekcji. Aby zahamować rozprzestrzenianie się guza, stosuje się także chemioterapię.
Profilaktyka
Badania przesiewowe (obejmujące kobiety i mężczyzn po 50. roku życia) to badanie kału na krew utajoną (co roku), fiberosigmoidoskopia (co 5 lat), kolonoskopia (co 10 lat). W przypadku osób ze zwiększonym ryzykiem zachorowania (na przykład po usunięciu polipów) co roku wykonuje się kolonoskopię.
Statystyki
Rak jelita grubego jest drugim pod względem liczby zachorowań nowotworem złośliwym w Europie – co roku diagnozuje się go u ponad 400 tys. Europejczyków (w tym u około 16 tys. Polaków). Ponad połowa z nich umiera z powodu zbyt późno postawionej diagnozy (tylko wczesne rozpoznanie daje dużą szansę wyleczenia).