Historia pyłku kwiatowego jest starsza niż historia ludzkości. Pszczoły były na naszej planecie przed ludźmi. Pierwotni ludzie nie tylko walczyli z pszczołami o miód, ale zajadali się również pyłkiem gromadzonym w plastrach z miodem. Pomimo bolesnych użądleń czuli w sobie przypływ sił witalnych i energii życiowej.
Pyłek – jak nazwa wskazuje, wytwarzany jest przez kwiaty. Gdy pszczoła zauważy kwiat, siada na jego pręciku (który produkuje pyłek) i używając szczęk i przednich nóżek zręcznie zdrapuje luźne drobiny pyłku, po czym zwilża go odrobiną miodu przyniesionego z ula. Zbiera pyłek i transportuje do ula w koszyczkach umiejscowionych na ostatniej parze nóg. Jednorazowo przenosi od 10 do 20 miligramów pyłku. W ulu dodawane są do niego enzymy i nektar, co stanowi znaną nam postać pszczelego pyłku kwiatowego.
Najbogatsze pożywienie
Pyłek kwiatowy przetworzony przez pszczoły jest najbogatszym i najbardziej kompletnym pożywieniem w przyrodzie. Składa się z wody, węglowodanów prostych i złożonych, kwasów tłuszczowych, składników mineralnych oraz witamin oraz białek (aminokwasów). Najważniejsze składniki mineralne stanowią makroelementy (potas, fosfor, wapń, żelazo), mikroelementy (kobalt, mangan, krzem, siarka, miedź, cynk, sód, molibden) oraz pierwiastki śladowe. Do najistotniejszych witamin rozpuszczalnych w wodzie należą: witamina M, C, H, PP oraz witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6, B12), a w grupie rozpuszczalnych w tłuszczach: A, E, K, D, F. W skład pyłku wchodzą również aminokwasy, w tym arginina, która odgrywa znaczącą rolę w profilaktyce i leczeniu choroby wieńcowej dzięki wytwarzaniu tlenku azotu działającego rozszerzająco na światło naczyń wieńcowych serca (podobnie jak nitrogliceryna). Ma również działanie antyagregacyjne (przeciwkrzepliwe).
Kuracja pyłkowa znajduje szczególne zastosowanie w stanach osłabienia organizmu i rekonwalescencji po przebytych chorobach, w schorzeniach układu pokarmowego, awitaminozie, przeroście gruczołu krokowego, poprawia samopoczucie i wzmacnia odporność organizmu. Ponadto chroni wątrobę przed szkodliwym działaniem toksyn, obniża poziom cholesterolu, poprawia morfologię krwi. Odnotowano też pozytywne wyniki w leczeniu cukrzycy.
Najbogatszy w składniki mineralny jest pyłek pochodzący z możliwie największej liczby gatunków roślin.
Pierzga
Pierzga to pyłek kwiatowy zebrany przez pszczołę, zmieszany z miodem i wydzieliną gruczołów ślinowych pszczół, złożony w komórkach plastra pszczelego i poddany fermentacji mlekowej w warunkach beztlenowych w środowisku gniazda pszczelego. Proces fermentacji mlekowej pyłku zachodzący w komórkach, wywoływany przez pałeczki Lactobacillus sprawia, że staje się on łatwiej przyswajalny. W trakcie fermentacji białka pyłku ulegają rozpadowi do peptydów i aminokwasów.
Ze względu na bogatszy skład, a także proces konserwacji i łatwą przyswajalność, wartość pierzgi jest zdecydowanie wyższa niż pyłku. Pierzga zawiera mniej białka i tłuszczu. Jest bogata w witaminy: A, B1, B2, B6, B12, C, PP, E, D, K, H; makroelementy: potas, siarka, chlor, węgiel, forsor; mikroelementy: magnez, żelazo, miedź, cynk, kobalt, molibden, chrom, selen, nikiel oraz liczne enzymy takie jak: inwertaza, katalaza, pepsyna, trypsyna, liapaza i laktaza. Posiada właściwości odżywcze, antybakteryjne i odtruwające. Polecana jest w leczeniu stanów chorobowych jelit, chorobie nadciśnieniowej, braku łaknienia, stanach wyczerpania nerwowego i ogólnego zmęczenia. Pomocna jest również, podobnie jak pyłek kwiatowy, w leczeniu przerostu gruczołu krokowego. Regularne zażywanie pierzgi znacznie łagodzi skutki tej choroby.
Badania naukowe wykazały, iż właściwości lecznicze pyłku kwiatowego i pierzgi są tak duże, że niektórzy traktują je jako panaceum na różne choroby i dolegliwości. Zwłaszcza dzisiaj, gdy zanieczyszczenie środowiska, pestycydy i nadużywanie antybiotyków stanowią ciągłe wyzwanie dla naszego systemu odpornościowego. Niektórzy są zdania, że zarówno pyłek, jak i pierzga mają wpływ na długowieczność. Ludzie zajmujący się pszczelarstwem dożywają sędziwego wieku. Ma to bezpośredni związek ze spożywanym przez te osoby nieoczyszczonym miodem. Zawiera on większe ilości pyłku kwiatowego niż miód spożywczy.
Kuracje pyłkowe wpływają korzystnie na przemianę materii. Zawartość cystyny (aminokwasu) w pyłku powoduje, że jest on polecany przy problemach z łamiącymi się paznokciami i pękaniem kącików ust.
Profilaktycznie zaleca się przeprowadzenie kuracji pyłkowej dwa razy w roku – wiosną (gdy organizm jest osłabiony) i jesienią (uodporniająco). Kurację powinno się stosować przez 2–3 miesiące, potem po takiej samej przerwie należy ją powtórzyć. W tym celu trzeba łyżeczkę pyłku kwiatowego utrzeć z łyżeczką miodu, rozprowadzić w szklance przegotowanej ciepłej wody i pić trzy razy dziennie.
Pyłek kwiatowy jest dostępny również w postaci gotowych tabletek. Zalecany jest alergikom, gdyż nie powoduje uczulenia. Obecne w nim alergeny są unieszkodliwiane przez ślinę i nektar, a często przechodzą dodatkowo proces fermentacji mlekowej.
Sporadycznie zdarzają się jednak osoby, które wykazują uczulenie na niektóre produkty pszczele. Przy wystąpieniu reakcji uczuleniowej należy przerwać kurację.
Małgorzata Gorski