Przeziębienie większość z nas przyjmuje za coś oczywistego. Dla wielu jest wręcz nieuniknione jako skutek życia we współczesnym świecie. Nikt nie sporządził na nie „magicznego leku”. Czym jest przeziębienie? Większość specjalistów uważa, że wywołują je wirusy – mikroskopijne cząsteczki białka. Istnieją w płynach ustrojowych poza organizmem lub w powietrzu. To one wywołują także choroby takie jak grypa, ospa wietrzna, odra, świnka i wiele innych.
Objawy przeziębienia umiejscawiają się przede wszystkim w obrębie głowy – w uszach, nosie, gardle, krtani. Nie towarzyszy im zwykle podwyższona temperatura, a więc nie stanowią poważnego zagrożenia i większość ludzi znosi je jako pewnego rodzaju uciążliwość.
Wbrew powszechnemu przekonaniu powodem przeziębienia nie jest przemarznięcie, przemoknięcie, siedzenie w przeciągu. Chociaż właśnie wówczas organizm łatwiej poddaje się każdej infekcji. W systemie immunologicznym powstają słabe punkty, które ułatwiają wirusom wtargnięcie i przełamanie barier obronnych organizmu.
Wirus przeziębienia przenoszony przez osoby, które w pobliżu kaszlą i kichają, lokuje się w wilgotnych i ciepłych przestrzeniach błony śluzowej nosa i gardła. Śluzówka ulega zakażeniu i rozwija się w niej zapalenie. Symptomem jest na ogół drapanie w gardle i cieknący nos, a także ból głowy, łzawienie i uczucie „ciężkiej głowy”.
Kto jest najbardziej narażony na przeziębienie i dlaczego?
- Po pierwsze – dzieci, u których aparat odpornościowy organizmu nie został w pełni wykształcony. Nie jest niczym niezwykłym, że zaledwie pięcioletnie dzieci, jeszcze przed pójściem do szkoły, zdążyły przejść ponad dziesięć kuracji antybiotykami, które w zdecydowany sposób zmniejszają odporność młodego organizmu.
- Po drugie – osoby starsze zwłaszcza cierpiące na dolegliwości układu oddechowego, mające trudności z oddychaniem spowodowane np. astmą oskrzelową. Ci ludzie nierzadko nie ogrzewają mieszkań w zimie, przebywając w chłodnych wilgotnych pomieszczeniach, często szczelnie zamkniętych.
- Po trzecie – osoby o niskich dochodach kupujące najtańsze produkty żywnościowe. Tani pokarm ma zwykle niewielką wartość odżywczą, a uboga dieta ogranicza zdolność organizmu do pokonywania infekcji. Do tej grupy osób należą też alkoholicy, narkomani, palacze papierosów, a także hazardziści i pracoholicy nękani przez stresy.
Wirusy są przebiegłe i czekają cierpliwie w organizmie człowieka na moment osłabienia sił odpornościowych. Wtedy atakują. Wzrost liczby wirusów, podobnie jak ich zdolność do zmian, pobudza organizm do nieustannej walki obronnej, którą – niestety – często przegrywa. Przeziębienia są poważnym problemem wielu milionów ludzi na całym świecie, cierpiących nagminnie z powodu infekcji dróg oddechowych. Jak do niej dochodzi? Najważniejszym organem układu oddechowego są płuca. To one dają organizmowi życiodajny tlen. Nie zawsze jednak płucom pomagamy. Ludzie płytko oddychający znacznie ograniczają wymianę tlenową niezbędną do walki z infekcją.
System immunologiczny buduje odporność na stale obecne w organizmie wirusy. Ale nowy rodzaj wirusa za każdym razem wymaga od organizmu produkcji innych przeciwciał. Zakażeni takim nowym wirusem, rozpylanym drogą kropelkową przez osoby kichające albo kaszlące, dajemy mu szansę zagnieżdżenia się i niszczenia śluzówek gardła, nosa i zatok. Stąd przy przeziębieniu występuje nadmierne wytwarzanie śluzu powodujące wyciek z nosa, zaczerwienienie i ból gardła, a nawet zapalenie krtani. Istnieje wiele sposobów łagodzenia i usuwania objawów przeziębienia. Żaden z nich jednak nie leczy przyczyny choroby. Lekarze wyrażają mniej lub bardziej pochlebne opinie na temat skuteczności leków zawierających aspirynę, paracetamol czy kofeinę. Czasami zapisują środki zmniejszające przekrwienie, a także krople do nosa, przestrzegając przy tym, by nie stosować ich zbyt często i w zbyt dużych ilościach.
Ponieważ przeziębienie jest infekcją wirusową nie można jej leczyć antybiotykami. Antybiotyki mogą jednak okazać się nieodzowne, jeśli nastąpią powikłania, tzn. jeśli nieopanowane zaziębienie przerodzi się w zapalenie np. oskrzeli czy zatok. Jak zwalczać przeziębienia? Odpowiedź nie jest prosta. Na pewno warto jednak zrobić wszystko, żeby poprawić oddychanie. Jeżeli palisz, rzuć lub znacznie ogranicz palenie; jeśli się garbisz, staraj się wyprostować. I wypoczywaj czynnie, chodź na spacery. Popraw swój obecny niehigieniczny tryb życia. Przede wszystkim jednak zapobiegaj przeziębieniom. Unikaj więc kontaktów z osobami kaszlącymi i kichającymi, odpowiednio dobieraj ubiór do pogody, by nie dopuszczać do przegrzania ani wyziębienia organizmu, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. Odżywiaj się kalorycznie. Uodporni cię też częstsze przebywanie w ruchu, na powietrzu i... wzmacniające zioła.
Lek. med. Zbigniew Rywelski