W stomatologii ogromną rolę odgrywają zdjęcia rentgenowskie obrazujące tkankę kostną oraz struktury zębów niewidoczne gołym okiem. Zdjęcie RTG dostarcza lekarzowi wielu istotnych informacji i często jest niezbędne do rozpoczęcia leczenia.
Dzięki Roentgenowi
Promieniowanie rentgenowskie, zwane też promieniowaniem X, zostało odkryte w 1895 roku przez niemieckiego fizyka Wilhelma Conrada Roentgena. Od tego czasu aparaty rentgenowskie były stale udoskonalane, aby przy jak najniższej dawce promieniowania uzyskać możliwie najdokładniejszy obraz radiologiczny. W stomatologii wykonywane są zdjęcia zębowe (celowane), ortopantomograficzne (panoramiczne) oraz cefalometryczne (boczne). Coraz większą popularność zyskuje również CBCT, czyli tomografia stożkowa. Każde z tych badań ma swoje zalety i wady oraz określone zastosowania.
Zdjęcia panoramiczne
Zdjęcia ortopantomograficzne (OPG), nazywane potocznie „panoramą”, są niezbędne do prawidłowego zaplanowania leczenia pacjenta. Obrazują wszystkie zęby wraz z kością szczęki i żuchwy oraz zatoki szczękowe.
Zdjęcie OPG daje możliwość ogólnej oceny stanu uzębienia, wielkości i szczelności założonych wypełnień stomatologicznych oraz występowania ubytków próchnicowych. Umożliwia również określenie, czy zostało u pacjenta przeprowadzone wcześniej leczenie endodontyczne, oraz ewentualną ocenę poprawności takiego leczenia. Uwidacznia położenie korzeni zębów, co jest niezbędne przed przystąpieniem do ewentualnej ekstrakcji. Ponadto stwarza możliwość sprawdzenia obecności zębów zatrzymanych, ognisk zakażenia wokół zębów, wszelkich zmian patologicznych przy wierzchołkach korzeni oraz patologicznych kieszonek kostnych. Pozwala ocenić poziom kości wyrostka szczęki i żuchwy, a co za tym idzie sprawdzić, czy u pacjenta nie rozwija się parodontoza. Warto wykonywać je regularnie co 2–3 lata w celu wykluczenia występowania patologii w uzębieniu.
Zdjęcia celowane
Zdarza się czasami potrzeba wykonania szczegółowego, celowanego zdjęcia na określony obszar w obrębie jamy ustnej, które uwidacznia od 2 do 4 zębów. Znajduje ono zastosowanie przede wszystkim podczas leczenia endodontycznego. Jest wykonywane w trakcie leczenia, aby zweryfikować długość kanału korzeniowego, a także po jego zakończeniu w celu oceny poprawności wypełnienia kanału. Pozwala dokładniej niż zdjęcie OPG ocenić występowanie zmian okołowierzchołkowych oraz ich zmniejszanie się podczas leczenia. Często znacznie lepiej niż zdjęcia OPG obrazuje pęknięcia korzenia zęba.
Tomografia stożkowa
CBCT to badanie 3D, które w przeciwieństwie do zdjęcia OPG pozwala na bardzo precyzyjną ocenę w każdej płaszczyźnie. Jego głównym celem jest planowanie leczenia implantologicznego, ponieważ pozwala precyzyjnie określić ilość kości w każdym wymiarze, sprawiając, że sam zabieg jest bardziej przewidywalny. CBCT może być również wykorzystane w przypadku podejrzenia pęknięcia korzenia, które nie zawsze jest widoczne na dwuwymiarowym zdjęciu OPG.
Z boku
W stomatologii wykonuje się również zdjęcia cefalometryczne, czyli zdjęcia boczne czaszki. Jest to niezbędne do prawidłowego zaplanowania leczenia ortodontycznego. Umożliwia sprawdzenie, czy widoczna w jamie ustnej wada zgryzu ma podłoże szkieletowe, co znacząco wpływa na przebieg leczenia.
Bezpieczniej niż w samolocie
Zdjęcia RTG są niezbędne w stomatologii i – wbrew powszechnie panujące opinii – bezpieczne. Dzięki nieustającemu rozwojowi generowane promieniowanie jonizujące jest coraz mniejsze i obecnie wynosi 0,03 mSv podczas wykonywania zdjęcie ortopantomograficznego, 0,003 mSv przy zdjęciu zębowym i 0,05 mSv przy CBCT. Dla porównania – lot samolotem z Paryża do Tokio dostarcza 0,15 mSv.
lek. dent. Dominika Cichońska
