Węzły chłonne to skupiska tkanki limfatycznej odpowiadającej za odporność organizmu. Kiedy jesteśmy zdrowi, są niewyczuwalne, powiększone mogą sygnalizować chorobę. Węzły chłonne, choć mają jedynie kilka milimetrów długości, pełnią bardzo ważną rolę w organizmie. Stanowią filtr dla drobnoustrojów, więc jest ich tam najwięcej. W węzłach chłonnych komórki zwane limfocytami rozpoznają intruza i zaczynają z nim walczyć, wytwarzając przeciwciała (antygeny) – chroniące organizm przed infekcjami.
Węzły chłonne powiększają się – czasami nawet trzykrotnie i stają się łatwo wyczuwalne oraz bolesne. Kiedy skaleczymy się w rękę, powiększa się węzeł pod pachą, jeśli w nogę – węzeł pachwinowy. W miarę jak infekcja zostaje opanowana, wracają do pierwotnych rozmiarów.
Infekcje górnych dróg oddechowych
Szyja – ze względu na swoją budowę anatomiczną i rejon spływu chłonki ze wszystkich narządów głowy i szyi – stanowi okolicę, w której węzły chłonne najczęściej ulegają powiększeniu. Pierwszym sygnałem powiększających się węzłów chłonnych na szyi i pod pachami może być przeziębienie, choroba gardła lub angina. Chory skarży się na ogólne osłabienie, ból głowy, a także katar i kaszel. Zwykle powiększa się tylko jeden węzeł (nieistotne który); daje się on lekko przesuwać, jest miękki i sprawia ból. Po kilku dniach leczenia węzły powinny wrócić do swych poprzednich rozmiarów. Każdy przypadek powiększonych węzłów chłonnych szyi wymaga jednak konsultacji medycznej, może bowiem sygnalizować poważniejszą niż przeziębienie chorobę.
Zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze
Kiedy powiększeniu węzłów chłonnych nie towarzyszą objawy infekcji dróg oddechowych, ich źródłem są zakażenia: zębów, dziąseł, nosa, zatok przynosowych i uszu. Zmianom zapalnym ulegają węzły chłonne podżuchwowe i przyżuchwowe, rzadziej przyuszne i zamałżowinowe. Gronkowce, paciorkowce i inne bakterie powodują narastający proces zapalny. Powiększony węzeł umiejscawia się po tej stronie, gdzie stan zapalny się rozwinął i przyjmuje kształt obłego, bolesnego guzka o gładkiej powierzchni i niewielkiej ruchomości w stosunku do podłoża.
Przyczyną powiększenia węzłów chłonnych mogą być również choroby zakaźne, takie jak: odra, ospa, żółtaczka zakaźna czy błonica. Wywołujące je wirusy lub bakterie krążą po całym organizmie, stąd powiększone są węzły zlokalizowane w różnych miejscach.
Mononukleoza
Inaczej zwana chorobą pocałunków, często jest mylona z anginą. Schorzenie to charakteryzuje się bólem gardła, wysoką gorączką, powiększonymi migdałkami z białawym nalotem oraz bólem brzucha. Wywołuje ją wirus Epsteina-Barr. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z chorą osobą, np. przez pocałunki, rzadziej drogą kropelkową.
Chorobie towarzyszą powiększone węzły chłonne na karku, w pachwinach i pod pachami, które utrzymują się nawet kilka tygodni po wyleczeniu.
Toksoplazmoza
Do powiększenia węzłów chłonnych dochodzi również w infekcjach swoistych, dających charakterystyczne odczyny, np. w gruźlicy i kile oraz w toksoplazmozie. Tej ostatniej chorobie niekiedy towarzyszy ból mięśni, osłabienie i stan podgorączkowy. Około 80 procent osób zarażonych tym pierwotniakiem (Toxoplasma gondii) nic nie wie o swojej chorobie. Może on się znajdować w surowym mięsie wieprzowym lub w kocich odchodach. Aby stwierdzić chorobę, należy wykonać test krwi na obecność m.in. przeciwciał: IgG, IgM, IgA. Toksoplazmozę leczy się antybiotykami.
Choroba Hodgkina
Szczególnie ważne i groźne jest powiększenie węzłów chłonnych spowodowane nowotworami układu limfatycznego. Są to chłoniaki złośliwe, które dzieli się na dwie grupy: chłoniaki nieziarnicze i ziarnicę złośliwą, czyli chorobę Hodgkina. W dolnej części szyi pojawia się nagle wiele guzków. Są one niebolesne, nie dają się przesunąć palcami i tworzą tzw. pakiety.
Chorobę charakteryzuje też trudne do opanowania swędzenie skóry, osłabienie organizmu, chudnięcie i silne pocenie się podczas snu.
Aby potwierdzić chorobę, lekarz zleca badanie krwi, USG, tomografię oraz badanie histopatologiczne wycinka tkanki pobranej z węzła.
We wczesnym stadium choroba jest uleczalna.
Victoria Szymańska
* * *
Węzły chłonne kształtem przypominają fasolę. Są rozmieszczone symetrycznie w całym organizmie. Znajdują się pod żuchwą, na szyi i karku, pod pachami, w zgięciach łokciowych, pod kolanami i w pachwinach. Zewnętrznie dają się wyczuć palcami. Zdrowe są wielkości 2–10 mm, miękkie i ruchome. Wewnętrznie natomiast można je obejrzeć jedynie podczas USG lub na zdjęciu rtg.
Zmienione chorobowo są powiększone ponad 1 cm, twarde i nie dają się przesunąć palcami.