Potwierdzenie statusu osoby niepełnosprawnej

Niezdolność do pracy

Zgodnie z Ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych o niezdolności do pracy dla celów ubezpieczeniowych orzeka lekarz orzecznik ZUS. Wydaje on orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy albo o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Na podstawie tego orzeczenia organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji, takich jak np. renta, renta szkoleniowa czy dodatek pielęgnacyjny. Przypomnę, że pojęcie niezdolności do pracy zastąpiło używane do 1997 r. pojęcie inwalidztwa i grup inwalidzkich.

Niepełnosprawność

O niepełnosprawności dla celów pozarentowych orzekają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Wydają one trzy rodzaje orzeczeń: o niepełnosprawności, o stopniu niepełnosprawności oraz o wskazaniach do ulg i uprawnień.

Orzeczenie o niepełnosprawności jest wydawane dla dziecka, które nie ukończyło 16 roku życia, jeżeli ma ono naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu i z tego powodu wymaga zapewnienia mu całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, w sposób przewyższający wsparcie potrzebne rówieśnikom. Niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony, jednak nie dłuższy niż do ukończenia 16 roku życia.

Jeżeli niepełnosprawność powstała u osoby dorosłej lub dziecka, które skończyło 16 lat, wówczas w orzeczeniu ustala się stopień niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany lub lekki. Stopień taki orzeka się na czas określony lub na stałe.

Jedno orzeczenie

Osoby, które posiadają orzeczenie wydane dla celów rentowych (także dawną grupę inwalidzką), nie muszą ubiegać się o osobne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Zgodnie bowiem z przepisami orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji oraz orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji (lub o zaliczeniu do I grupy inwalidzkiej) traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy (lub zaliczeniu do II grupy inwalidzkiej) – na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a o częściowej niezdolności do pracy (lub zaliczeniu do III grupy inwalidzkiej) oraz o celowości przekwalifikowania – na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności. Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli orzeczenie o przyznaniu grupy inwalidzkiej utraciło moc przed 1 stycznia 1998 r., to nie daje nam statusu osoby niepełnosprawnej.

Osoby, które ukończyły 16 lat i posiadają orzeczenia o niezdolności do pracy, grupie inwalidzkiej lub niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym mogą wystąpić o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień. Orzeczenie to wydaje się jedynie do czasu upływu ważności orzeczenia rentowego.

Na wniosek

Orzeczenie zespołu powiatowego jest wydawane na wniosek osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego (gdy niepełnosprawne jest dziecko lub osoba ubezwłasnowolniona) albo też na wniosek ośrodka pomocy społecznej. Wzór wniosku otrzymamy w siedzibie zespołu. W większości placówek można go też uzyskać listownie lub pobrać z internetu. Wniosek trzeba złożyć w powiatowym zespole właściwym dla naszego miejsca zamieszkania lub dłuższego pobytu. Do wypełnionego wniosku trzeba załączyć wszelką posiadaną dokumentację lekarską, zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane przez lekarza prowadzącego (w przypadku orzeczenia o ulgach i uprawnieniach zamiast zaświadczenia przedkładamy orzeczenie o inwalidztwie lub niezdolności do pracy) oraz inne dokumenty mające wpływ na ustalenie niepełnosprawności lub jej stopnia albo na ustalenie wskazań do ulg i uprawnień. Ważne jest, aby zaświadczenie o stanie zdrowia było wydane nie wcześniej niż 30 dni przed złożeniem wniosku.

Orzekanie

Jeżeli przedłożona wraz z wnioskiem dokumentacja jest niewystarczająca do wydania stosownego orzeczenia, otrzymamy na piśmie wezwanie do jej uzupełnienia w wyznaczonym terminie. Jeżeli nie dostarczymy koniecznych dokumentów, wniosek nie będzie rozpatrzony. Orzeczenie jest wydawane po zbadaniu osoby niepełnosprawnej. Trzeba się zatem stawić na wezwania komisji albo dobrze usprawiedliwić swoje niestawiennictwo. Wówczas będziemy wezwani ponownie. Badanie może być też przeprowadzone w miejscu pobytu osoby niepełnosprawnej. Czasami, gdy dokumentacja jest wystarczająca, a uczestnictwo osoby zainteresowanej w posiedzeniu komisji jest utrudnione z powodu długotrwałej i nierokującej poprawy choroby, orzeczenie może być wydane niejako zaocznie. Wniosek powinien być rozpatrzony w ciągu miesiąca od daty jego złożenia, a w sprawach bardziej skomplikowanych – w ciągu dwóch miesięcy. Od orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności możemy się odwołać do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w ciągu 14 dni od dnia otrzymania decyzji. Takie odwołanie nie przysługuje od orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień.

Każde z trzech orzeczeń zespołu powiatowego jest podstawą do korzystania z szeregu przywilejów i ulg przewidzianych dla osób niepełnosprawnych.