Podstępny wróg – nadciśnienie tętnicze

Najczęściej jako czynnik sprzyjający powstaniu choroby wymienia się stres. Czynnikami ryzyka są także otyłość, niewłaściwa dieta, nadużywanie alkoholu i cukrzyca. Czasem nadciśnienie bywa następstwem innych schorzeń. Nadciśnienie, czyli hipertensja, może się pojawić u osób ze schorzeniami nerek albo na skutek przyjmowania sterydów. Niekiedy może także mieć związek z ciążą.

Objawy

Głównym symptomem schorzenia jest oczywiście podwyższone ciśnienie tętnicze powyżej 140/90 mm Hg. Tak klasyfikuje nadciśnienie tętnicze Międzynarodowa Organizacja Zdrowia. Warto wspomnieć, że jeśli się już u kogoś zdiagnozuje nadciśnienie, to leczenie trwa w zasadzie do końca życia.

W początkowej fazie, nie mając jeszcze świadomości schorzenia, pacjent może się skarżyć na mocniejsze czy przyspieszone bicie serca, bóle głowy, szum w uszach. Miewa kłopoty ze snem, narzeka na ciągłe zmęczenie. Mocno podwyższonemu ciśnieniu mogą towarzyszyć również nerwowość, duszności, zawroty głowy, krwawienie z nosa. Im więcej takich objawów naraz, tym większe prawdopodobieństwo występowania choroby. Kiedy zauważymy u siebie takie objawy, warto udać się do lekarza, by sprawdzić, czy nic nam nie dolega.

Klasyfikacja

Ciśnienie tętnicze oczywiście możemy sklasyfikować. W poniższej tabelce przedstawiamy wartości ciśnienia wraz z klasyfikacją.

U 95 proc. chorych na nadciśnienie diagnozuje się jego pierwotną postać, czyli taką, której przyczyn nie można ustalić ani usunąć. U pozostałych pacjentów uznaje się, że przyczyną nadciśnienia jest choroba, której jednym z objawów jest czy może być podwyższone ciśnienie. Jest to tak zwane wtórne nadciśnienie tętnicze.

Diagnostyka

Podstawą do rozpoznania nadciśnienia tętniczego jest prawidłowo wykonany pomiar ciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze rozpoznajemy, jeśli średnie wartości ciśnienia wyliczone podczas co najmniej dwóch wizyt w gabinecie lekarskim są równe lub wyższe niż 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i/lub 90 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego.

Jeśli takie schorzenie zostanie rozpoznane, lekarz zwykle zleci pełne badanie kliniczne, z wywiadem i testami laboratoryjnymi. Wykonane zostaną badania morfologii krwi, glukoza na czczo, stężenie sodu i potasu, cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL i HDL, triglicerydów, kreatyniny, kwasu moczowego, badanie ogólne moczu, elektrokardiogram, ocena albuminurii. Lekarz może oczywiście skierować na dodatkowe badania, a w niektórych przypadkach nawet na specjalistyczne, które pomogą wykryć ewentualne powikłania narządowe.

Leczenie

Nadciśnienie tętnicze jest schorzeniem, które w prostych przypadkach bardzo łatwo opanować domowymi metodami. Zresztą u wszystkich, poza osobami, u których zdiagnozowane zostanie nadciśnienie tętnicze ciężkie (patrz tabelka), przez kilka pierwszych miesięcy zaleca się stosowanie leczenia niefarmakologicznego. Czyli:

• obniżenie wagi ciała
• odpowiednia dieta
• zwiększenie aktywności fizycznej
• rzucenie palenia
• ograniczenie spożycia napojów wyskokowych

Dopiero, kiedy te działania nie przyniosą pożądanego rezultatu, należy zastanowić się nad włączeniem farmakologii.

Dieta

Co zatem jeść, żeby obniżyć ciśnienie? Czego unikać?

Przede wszystkim należy ograniczyć albo nawet wyeliminować całkowicie sól z diety. Wielu z nas nie potrafi sobie wyobrazić jedzenia bez tej przyprawy, lecz w rzeczywiście nie jest nam ona niezbędna. Jeśli nie chcemy całkowicie rezygnować z soli, powinniśmy ją ograniczyć do pół łyżeczki dziennie. W związku z tym należy także ograniczyć spożywanie przetworzonej żywności. Unikajmy konserw, wędlin, chipsów, krakersów, solonych orzeszków, a pomożemy sami sobie. Zrezygnujmy ze słodyczy (z wyjątkiem czarnej czekolady), pełnego mleka, tłustych mięs, wędzonych ryb, zup w proszku, fast foodów, żółtego sera. Ograniczmy białe pieczywo, makarony z białej mąki, ryż, kasze drobnoziarniste, żółtka.

A co jeść? Należy bez wątpienia zwiększyć spożycie warzyw i owoców, zwłaszcza że znajdziemy wśród nich szereg takich, które obniżają ciśnienie. Do tej grupy warzyw zaliczamy: buraki, pomidory, paprykę, rzodkiewkę, cebulę, czosnek, pietruszkę, sałatę, brokuły, kalafior, seler, szpinak, zielony groszek i kapustę pekińską. Natomiast owoce obniżające ciśnienie to: żurawina, cytryny, rokitnik, jarzębina czy aronia.

Większość z tych owoców i warzyw zawiera sporo potasu, który przyczynia się walnie do obniżenia ciśnienia, choćby poprzez przyspieszanie wydalania soli i wody z organizmu. Tyle że nadmiar potasu nie jest wskazany dla osób chorych na nerki.

Dużą skuteczność w obniżaniu ciśnienia można także uzyskać, stosując odpowiednio dobrane preparaty roślinne.

Jacek Godek