Pirydoksyna (witamina B6 – adermina)

Witamina B6 jest zaangażowana w więcej procesów życiowych organizmu ludzkiego niż jakakolwiek inna witamina. Oddziałuje na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Wpływa zarówno na stan zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Działa korzystnie w przypadku zaburzeń związanych z zatrzymywaniem wody i jest niezbędna w produkcji kwasu solnego oraz w procesach wchłaniania tłuszczów i białek.

Trzeba stwierdzić, że co piąta kobieta i co piąta starsza osoba nie otrzymuje z pożywieniem wystarczających ilości tej ważnej substancji.

Szczególnie wielkie niedobory stwierdzono u kobiet przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne, leki antydepresyjne, terapię estrogenową. Również diuretyki i leki kortyzonowe blokują wchłanianie tej witaminy.

Witamina B6 pełni w organizmie ponad 100 różnych funkcji. Przede wszystkim jest koenzymem, który przyspiesza wiele procesów odbywających się w komórkach.

Wśród licznych funkcji witaminy B6 można wymienić jej udział w powstawaniu krwinek czerwonych, w syntetyzowaniu białek przez komórki czy w wytwarzaniu przekaźników mózgowych (np. serotoniny) oraz w uwalnianiu zmagazynowanej energii.

Główne funkcje witaminy B6 to: reakcje enzymatyczne, budowanie hormonów mózgowych, formowanie hemoglobiny, a także utrzymywanie równowagi jonów sodowych i potasowych. Witamina B6 jest koenzymem dekarboksylaz, aminotransferaz, desulhydraz oraz enzymów transsulferacji i transmetylacji. Ponadto witamina B6 jest niezbędna przy transporcie aminokwasów z przestrzeni pozakomórkowej do komórek. Jej obecność jest bezwzględnie konieczna do produkcji przeciwciał. Pewne fakty świadczą o możliwości jej syntezy przez bakterie jelitowe.

Witamina B6 wzmacnia aktywność limfocytów B i T w układzie odpornościowym i w związku z tym chroni przed takimi chorobami jak astma, zapalenie stawów, różnego rodzaju alergie i zaburzenia krążenia, pełni funkcje odpornościowe w zakresie profilaktyki antynowotworowej i zapobiega arteriosklerozie. Przyjmowanie pirydoksyny z pożywieniem lub w preparatach pomaga zapobiegać chorobie wieńcowej. Wraz z kwasem foliowym i witaminą B12 bierze udział w przetwarzaniu przez organizm homocysteiny, a duże stężenie tego aminokwasu zwiększa ryzyko choroby wieńcowej i innych zaburzeń układu krążenia. Działa przeciwzakrzepowo, hamując zlepianie się płytek krwi w naczyniach krwionośnych. Może być ochroną przed miażdżycą i zawałem serca, gdyż utrudnia tworzenie się blaszki miażdżycowej w ścianach tętnic.

Witamina B6 łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego, zmniejsza ryzyko wystąpienia napadów padaczkowych oraz poprawia nastrój osób cierpiących na depresję. Pomaga też utrzymać w dobrym stanie komórki nerwowe, powinny ją więc stosować osoby cierpiące na cukrzycę, które są narażone na ryzyko uszkodzenia nerwów. Zmniejsza siłę i częstotliwość napadów astmy, zwłaszcza u chorych zażywających teofilinę – lek rozszerzający oskrzela.

Niedobory

Brak pirydoksyny może spowodować wzrost stężenia homocysteiny we krwi, co zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca i innych zaburzeń naczyniowych. Objawami ciężkiej awitaminozy są: zaburzenia skórne, zapalenie skóry, pęknięcia kącików ust i trądzik. Neurologiczne objawy niedoboru to: bezsenność, depresja, padaczka i nieprawidłowy elektroencefalogram. Niedobór witaminy B6 powoduje zmiany skórne o charakterze zapalenia łojotokowego, zlokalizowane głównie na twarzy, zapalenia języka i jamy ustnej. Mogą również wystąpić zaburzenia przewodu pokarmowego, napady padaczkowe, niedokrwistość, zapalenie nerwu wzrokowego oraz zwiększona pobudliwość nerwowa albo senność. Brak tej witaminy pogłębia stresy, lęki i depresję. Tak więc leczenie depresji trzeba rozpoczynać od podawania witaminy B6, a nie od leków przeciwdepresyjnych.

Pirydoksyna jest witaminą mięsożernych, gdyż jest tym potrzebniejsza, im więcej się konsumuje mięsa. Zmniejsza również ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych.

Nadmiar

Duże dawki pirydoksyny przyjmowane przez dłuższy czas (ponad 2 g dziennie) mogą uszkadzać system nerwowy. Jeżeli zażywa się witaminę B6 dla uśmierzenia bólu na tle nerwowym, a wywołuje ona drętwienie lub mrowienie należy odstawić lek i skonsultować się z lekarzem.

Źródła

Witamina B6 w dużych ilościach zawarta jest w ziarnach pszenicy i żyta, w wątrobie oraz w drożdżach. Również mleko, jaja oraz zielone jarzyny zawierają jej stosunkowo dużo. Bogate w tę witaminę są także ryby, drób, mięso, ziemniaki, awokado oraz banany.

Zapotrzebowanie

dzienne ludzi dorosłych wynosi 2,0 mg. W okresie ciąży i laktacji wzrasta o dalsze 2,5 mg. Do kontrolowania stężenia homocysteiny wystarczy zaledwie 3 mg tej witaminy dziennie, choć często poleca się większe dawki (50 mg), a dawki lecznicze są jeszcze większe. Pirydoksyna jest najlepiej wchłaniana w dawce nie przekraczającej 100 mg. Większe dawki trzeba dzielić na mniejsze porcje, aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia nerwów. Zwiększonych dawek potrzebują też osoby na diecie wysokobiałkowej, sportowcy, osoby przewlekle chore, ze schorzeniami przewodu pokarmowego, np. alergicy glutenowi, ludzie starzy.

Część zapotrzebowania na witaminę B6 pokrywana jest przez wytwarzanie jej przez florę bakteryjną jelit.

Interakcje

Właściwe funkcjonowanie witaminy B6, a zwłaszcza przemiana tryptofanu w niacynę jest uzależnione od obecności witaminy B2. Z niedoborem pirydoksyny wiąże się spadek przyswajania i obniżenie stężenia witaminy B12 w wątrobie i krwi, obniża się stężenie witaminy C, wzmaga się wydalanie wapnia i magnezu, a obniża przyswajanie miedzi. Także niedobór witaminy C powoduje wzmożone wydalanie witamina B6. Natomiast witaminy B6 bierze udział w dystrybucji, transporcie i metabolizmie selenu w organizmie.

Stanisław Wiąckowski