Owsica (enterobioza) to inwazyjna choroba pasożytnicza przewodu pokarmowego. Schorzenie najczęściej występuje u dzieci, ale chorują także dorośli. Zarazić się można głównie przez zakażoną bieliznę, ręczniki, toaletę (zwłaszcza jeżeli nie myje się rąk), a nawet kurz domowy. Owsicę leczy się farmakologicznie. Muszą się temu poddać się wszyscy domownicy.
Owsicę wywołują owsiki. Są to niewielkie pasożyty przewodu pokarmowego zwierząt i ludzi – obleńce z rodziny zaliczanej do gromady nicieni. Ich nazwa pochodzi od kształtu ciała samicy przypominającego ziarnko owsa.
Owsiki ludzkie pasożytują w dolnym odcinku jelita cienkiego, ślepej kiszce i w początkowej części okrężnicy zmierzającej ku górze. Samice osiągają 12 mm długości, samce są znacznie mniejsze – do 3 mm. Po zapłodnieniu samic, samce giną, a samice wędrują w dół jelita i zatrzymują się w pobliżu odbytu. Wieczorem lub w nocy opuszczają odbytnicę i składają jajeczka w obrębie fałdów odbytu (jedna samica może ich złożyć nawet 12 tysięcy!).
Jajeczka owsika są bardzo małe. Szacuje się, że w jednej kropli wody zmieściłoby się ich półtora miliona.
Statystyki
Owsiki są częstą przyczyną zarażeń pasożytniczych. To jedne z najdłuższych robaków zamieszkujących przewód pokarmowy.
Owsiki występują u ludzi na całym świecie. Z badań wynika, że w Polsce zarażonych jest 17 proc. dorosłych i 38 proc. dzieci. W środowiskach sprzyjających tej chorobie, takich jak na przykład domy dziecka, przedszkola czy żłobki, odsetek zarażeń sięga nawet ponad 90 proc.
Objawy owsicy
Te zależą od rozprzestrzenienia i zaostrzenia choroby. Ogólne objawy owsicy to:
- świąd odbytu (bardziej intensywny w godzinach wieczornych)
- zaczerwienienie skóry w okolicach odbytu (często są na niej widoczne szarobiałe twory)
- brak apetytu
- problemy z koncentracją
- bezsenność
- bóle głowy
U dziecka owsiki często powodują dodatkowo nerwowość, irytację i obgryzanie paznokci. W przypadku dziewczynek może wystąpić swędzenie sromu.
Zakażenie
Owsikami najłatwiej zarazić się z powodu braku higieny. Dlatego najczęściej zarażają się dzieci (głównie przebywające razem w dużych skupiskach), które nie zawsze regularnie myją ręce przed jedzeniem, obgryzają paznokcie i dotykają rękoma gumy do żucia. Rezerwuarem jaj pasożyta są przedmioty służące do zachowania higieny (na przykład gąbki i ręczniki), bielizna osobista, pościel, zabawki, a nawet kurz domowy. Po wykryciu owsicy należy szczególnie dbać o higienę osobistą, minimalizując ryzyko zarażenia. Chory musi mieć swoje łóżko oraz ręcznik i pościel. Trzeba je prać w gorącej wodzie i codziennie zmieniać na nowe. Uwaga – jaja owsików w sprzyjających warunkach (odpowiednia temperatura i wilgotność) mogą przeżyć nawet kilka tygodni!
Badania
Aby wykryć owsicę, wykonuje się badanie kału na obecność pasożytów lub badanie naskórka pobranego z okolicy odbytu (tak zwanych zeskrobin) na obecność jaj.
Leczenie
Należy udać się do lekarza. Wszystkie leki stosowane przy owsicy są dostępne na receptę. Najczęściej podaje się lek o nawie pyrantelum. W zależności od wieku chorego, lekarz wypisze go w zawiesinie lub tabletkach. Podaje się go w jednorazowej dawce. Kurację trzeba powtórzyć po dwóch tygodniach, gdyż lek działa tylko na dorosłe osobniki, nie niszczy jaj. Czasem lekarze zlecają jeszcze trzecią kurację (po kolejnych dwóch tygodniach). Leczeniu powinni się poddać wszyscy domownicy. O owsicy trzeba poinformować także w szkole, żłobku czy przedszkolu dziecka.