Osteoporoza – kości jak sito

Nasze kości są bardzo wytrzymałe, a jednocześnie elastyczne. Żaden materiał wytworzoną w najnowocześniejszej technologii nie może mu dorównać. Mimo że jak każdy inny materiał podlegają zmęczeniu i niszczeniu w wyniku mikrourazów, potrafią same się naprawiać.

W ciągu roku wymianie ulega od 2 do 10 proc. szkieletu!

Osteoporoza rozwija się w ukryciu, czym zasłużyła sobie na określenie „cicha złodziejka kości”. Struktura szkieletu powoli ulega osłabieniu, ale nie ostrzega o tym ani ból, ani problemy z poruszaniem do czasu... pierwszego złamania. Mocno odwapnionym kościom wystarcza niewielki uraz, by pękły. Zwykle złamania występują w nadgarstku, szyjce kości udowej (to jest najgroźniejsze) i trzonach kręgów kręgosłupa; rzadziej dotyczą żeber i innych kości.

Komu zagraża osteoporoza?

Dlaczego jedni zapadają na osteoporozę, a inni nie? Decydują o tym tak zwane czynniki ryzyka, zarówno te zewnętrzne, jak i zależne od nas samych. Ogromne znaczenie ma odżywianie, styl życia i uwarunkowania genetyczne. Wieloletnie badania wykazały, że wśród najważniejszych czynników ryzyka są:

• osteoporoza u matki,
• wątła budowa ciała,
• ustanie miesiączkowania (menopauza) u kobiet,
• zaawansowany wiek,
• niedobór wapnia w diecie,
• brak witaminy D,
• brak wysiłku fizycznego,
• palenie tytoniu, alkoholizm, kofeina,
• choroby i leki powodujące osteoporozę.

Densytometria, ile kości w kości?

Dawniej rozpoznawano osteoporozę po... pierwszym złamaniu. Dziś najlepszym badaniem oceniającym gęstość kości jest densytometria. Wykonuje się ją m.in. w celu wykrycia stopnia odwapnienia kości wywołanego przez przerzut nowotworowy lub etapu zaawansowania osteoporozy. Wykorzystuje ona bardzo niską dawkę promieni rentgenowskich (dużo mniejszą niż przy zwykłym prześwietleniu), jest bezbolesna, trwa kilka, kilkanaście minut. Jedynym przeciwwskazaniem do jego wykonania jest ciąża.

Profilaktyka

Zapobieganie osteoporozie powinno się zacząć we wczesnej młodości. Wtedy to powinniśmy zacząć gromadzić zapasy wapnia, bo nasze kości budują się i wzmacniają tylko mniej więcej do trzydziestki. Potem zaczyna nas już tylko ubywać. Im więcej go odłożymy, tym na dłużej starczy. Do dziesiątego roku życia organizm potrzebuje 800 mg wapnia na dobę, w okresie dojrzewania – 1200 mg, potem -– 1000 mg, a kobiety w okresie ciąży i laktacji oraz po menopauzie powinny podnieść tę dawkę do 1500 mg. Wapnia potrzebuje również serce, by regularnie bić, mięśnie, by pracować, nerwy, by przewodzić impulsy. Jeśli nie dostarczymy go w pożywieniu, będą czerpały go właśnie z kości. Dziennie zapotrzebowanie na ten pierwiastek zaspakaja 100 g sera żółtego, tyleż samo wędzonych szprotek czy sardynek, ostrygi, małże, krewetki albo litr mleka. Dużą rolę w profilaktyce odgrywa witamina D, a łatwo ją pozyskać z ekspozycji na światło słoneczne. Wystarczy 15-minutowy pobyt na słońcu. Nasze kości potrzebują również ruchu i ćwiczeń. Nie wzmocnią się od samego leżenia i łykania witamin.

Wapń można pozyskać także z roślin. Cennymi źródłami wapnia są warzywa krzyżowe, zielone warzywa liściaste, fasola i ziemniaki. Blanszowanie lub kiełkowanie może zmniejszyć obecność szczawianów i fitynianów, a tym samym zwiększyć wchłanianie wapnia.

Suplementowanie wapnia

Wapń to jeden z głównych składników budulcowych kości i zębów, od którego zależy ich twardość. Jego dostateczna ilość w organizmie minimalizuje ryzyko złamań. Do prawidłowego wchłaniania wapnia z pożywienia konieczna jest obecność witaminy D. Preparaty zawierające wapń i witaminę D stosowane są w celu wzmocnienia kości, w szczególności dotyczy to pacjentów z osteoporozą, kobiet w okresie okołomenopauzalnym, osób o ograniczonej aktywności fizycznej, po długotrwałych unieruchomieniach, a także w przypadkach niedoboru wapnia spowodowanego stosowaniem niewłaściwej dietą, nadmiarem kofeiny, paleniem papierosów i nadużywaniem alkoholu.