Jeszcze w latach pięćdziesiątych XX wieku był sprzedawany w sklepach. Później wyparły go z handlu inne oleje, zwłaszcza rzepakowy i słonecznikowy. Zadecydowały o tym względy ekonomiczne. Dzisiaj trudno uwierzyć, że olej rydzowy tłoczono w Polsce już przed wiekami i powszechnie stosowano.
Obecnie olej rydzowy jest wytwarzany na niewielką skalę w niedużych olejarniach, przede wszystkim w Wielkopolsce. Być może jednak wróci on na krajowy rynek. W 2009 roku Komisja Europejska wpisała go do unijnego rejestru Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności. Można go spotkać na rozmaitych targach zdrowej żywności i kupić bezpośrednio od producentów. Odtworzono bowiem metodę jego tłoczenia na zimno.
Olej rydzowy jest pozyskiwany z nasion spokrewnionej z rzepakiem lnianki siewnej, która bywa też nazywana rydzem, rydzykiem, ryżykiem, judrą lub lnicznikiem. Słynne powiedzenie „lepszy rydz niż nic” wcale nie odnosi się do smakowitych grzybów, a właśnie do tej popularnej rośliny – rydza o nasionach rudej barwy.
Jakie ma właściwości
Zawiera dużą ilość kwasów nienasyconych, nasycone kwasy tłuszczowe, witaminy A, D, K, E i z grupy B, lecytynę oraz mikro- i makroelementy, a także kwas erukowy, potrzebny do budowy osłon tkanki nerwowej.
Kwasy tłuszczowe zawarte w oleju rydzowym to:
- kwasy nasycone – zaledwie 10–11 proc.,
- kwasy nienasycone – nawet do 90 proc. (jednonienasycone – około 36 proc. i wielonienasycone – około 54 proc.).
Kwasy nienasycone, zwłaszcza wielonienasycone, są szczególnie cenne w diecie, bo obniżają poziom „złego” cholesterolu, pomagają również zapobiegać chorobom serca i układu krążenia.
Nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oleju rydzowym to:
- kwas alfa-linolenowy (ALA) (omega-3) – ponad 50 proc.,
- kwas linolowy (LA) (omega-6) – około 15 proc.,
- kwas oleinowy (O) (omega-9) – około 17 proc.
Dzienne zapotrzebowanie organizmu na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe pokrywa już jedna łyżeczka oleju rydzowego. Jego zaletą jest także jego trwałość. Może on być znacznie dłużej przechowywany niż oleje o podobnym składzie kwasów tłuszczowych.
Olej rydzowy ma oryginalny smak i aromat (lekko korzenny, cebulowo-gorczycowy). Dobrze się sprawdza jako dodatek do sałatek, surówek, śledzi w oleju, kasz i białego sera.