Laktoza to dwucukier znajdujący się w produktach mlecznych. W jelicie cienkim, w którym wytwarzany jest enzym zwany laktazą, następuje podział laktozy na dwa cukry proste: glukozę i galaktozę. Niedostateczna aktywność wspomnianego enzymu powoduje nietolerancję laktozy, a co za tym idzie – problemy z jej trawieniem. Z badań wynika, że co trzecia dorosła osoba ma z tym kłopot.
Nietolerancję laktozy można podzielić na trzy typy:
- wrodzoną (brak zdolności do wytwarzania laktazy)
- pierwotną (produkcja laktazy spada wraz z wiekiem)
- wtórną (nabytą poprzez uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego)
Wrodzona nietolerancja laktozy, choć zdarza się niezwykle rzadko, wymaga diety wykluczającej ten dwucukier do końca życia.
Z nietolerancją pierwotną mamy do czynienia wtedy, gdy z upływem czasu zmniejsza się zdolność trawienia produktów mlecznych. Proces ten rozpoczyna się już po 4. roku życia, a jego skutki mogą być widoczne już w wieku nastoletnim. Osoby dotknięte tym problemem zazwyczaj długo nie potrafią ustalić przyczyn złego samopoczucia. Nie wiążą one pojawiających się objawów z nietolerancją laktozy, ponieważ w młodości nie miały żadnych problemów z trawieniem produktów mlecznych.
Do wtórnej nietolerancji laktozy (która może mieć charakter przejściowy bądź trwały) dochodzi natomiast w wyniku uszkodzeń nabłonka jelita cienkiego. Najczęstszą przyczyną tych uszkodzeń jest przyjmowanie inwazyjnych leków (głównie antybiotyków). Innym powodem bywają przewlekłe stany zapalne towarzyszące celiakii, lambliozie, mukowiscydozie bądź chorobie Leśniowskiego-Crohna. Również zbyt długa dieta bezmleczna może powodować obniżenie aktywności laktazy w organizmie.
Objawy nietolerancji laktozy
Osoby zmagające się z tym problemem najczęściej uskarżają się na bóle brzucha, gazy jelitowe, biegunki, wzdęcia oraz nudności. Objawy te pojawiają się do dwóch godzin po zjedzeniu posiłku zwierającego laktozę.
Diagnoza
W celu postawienia konkretnej diagnozy pacjent powinien udać się do lekarza gastrologa i przeprowadzić badania pod kątem nietolerancji laktozy. Do najczęstszych technik badania zalicza się wodorowe testy oddechowe. Badanie jest całkowicie bezbolesne. Polega na badaniu oddechu po uprzednim wypiciu wodnego roztworu laktozy (na czczo). Wysoki poziom wodoru w wydychanym powietrzu wskazuje na trudności z trawieniem laktozy.
Pacjent może również zostać skierowany na badanie moczu lub pH kału oraz badanie krwi pod kątem poziomu glukozy i galaktozy w surowicy.
Leczenie
Leczenie nietolerancji laktozy polega głównie na profilaktyce i wprowadzeniu odpowiedniej diety ograniczającej bądź eliminującej produkty zawierające laktozę. Ważne jest, aby pamiętać, że chodzi nie tylko o mleko i jego przetwory, lecz także o pieczywo, margarynę, słodycze oraz różnego rodzaju sosy. Należy dokładnie czytać etykiety. Ustąpienie silnych objawów nietolerancji laktozy następuje zazwyczaj po około 4 tygodniach ścisłej diety.