Naturalne sposoby zapobiegania zaćmie starczej

Znani są liczni potencjalni sprawcy występowania objawów zaćmy: choroby gałki ocznej (np. odwarstwienie siatkówki, nowotwory, jaskra), choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca, galaktozemia), infekcje wirusowe i bakteryjne, alergie pokarmowe, promieniowanie ultrafioletowe (np. słoneczne, z ekranów TV i komputerów), promieniowanie jonizujące, toksyczność leków syntetycznych (np. kortykosterydów, niektórych antykoncepcyjnych, psychiatrycznych, antybiotyków itd.), nadmiar metali ciężkich w organizmie i wiele innych.

Badania ostatnich lat ujawniły istotne przyczyny zmian zachodzących w oczach, powodujących powstanie zaćmy, degeneracji plamki żółtej (macula) i nerwu ocznego. Wykazano, że w zdrowym oku poziom witaminy C jest 30–50 razy wyższy niż we krwi, zaś poziom glutationu i cynku 10 razy wyższy; natomiast w oczach z zaćmą poziom tych związków jest znikomy i równy lub niższy od deficytowego poziomu ogólnoustrojowego. Związki te można uznać za swoiste markery, bowiem wit. C jest znanym czynnikiem oksydoredukcyjnym działającym swoiście jako przeciwutleniacz (antyoksydant).

Wymieniona jako „marker” witamina C wskazuje na niedobór w oczach i w całym organizmie innych antyutleniaczy egzogennych, czyli doprowadzanych z zewnątrz z pokarmami, mianowicie witamin A i E, karotenoidów, bioflawonoidów, niektórych kwasów organicznych i aminokwasów, biopierwiastków i innych. Niedobór glutationu wskazuje na zubożenie organizmu w jego własne, czyli endogenne, antyutleniacze-katalazy, koenzym Q10, dyzmutazę nadtlenkową, kwas alfa-liponowy.

Obie grupy antyutleniaczy, egzogenna i endogenna, chronią nie tylko oczy, lecz cały organizm przed atakiem nadmiernej ilości wolnych rodników tlenowych (WRT). Obecnie wiadomo, że WRT powstają w organizmie w toku procesów biochemicznych i że są niezbędne dla prawidłowego ich przebiegu, jednak ich nadmiar staje się niebezpieczny i to proporcjonalnie tym większy, im niższy jest poziom antyoksydantów. W wytwarzaniu WRT największy udział mają jony metali ciężkich (np. ołowiu, miedzi, rtęci, kadmu, chromu, aluminium), które z otoczenia wniknęły do organizmu. Powstające masowo WRT są wysoce reaktywne, atakują różne narządy wewnętrzne, a w gałce ocznej uszkadzają ściany naczyń włosowatych, błony komórkowe, enzymy i struktury białkowe. Destrukcyjna aktywność WRT w organizmie dała asumpt do uznania jej za patologię wolnorodnikową, odpowiedzialną za szerzenie się licznych chorób degeneracyjnych, w tym również zaćmy.

Medycyna naturalna z jej całościowym (holistycznym) podejściem do organizmu człowieka traktuje przyczyny i skutki powstania zaćmy odmiennie od medycyny oficjalnej. Istnieją bowiem liczne dowody naukowe, że zaćma jest jedną z chorób degeneracyjnych, coraz bardziej rozpowszechniającą się w społeczeństwach o kulturze i standardzie życia typu zachodniego oraz że jej przyczyną są czynniki żywieniowe i środowiskowe. Stwierdzono bezspornie i podano do wiadomości w najpoważniejszych czasopismach medycznych, że znaczna większość przetworzonych przemysłowo produktów spożywczych (np. rafinowane oleje roślinne i margaryny, cukier krystaliczny, mąka biała, napoje sztucznie słodzone i barwione, mięso peklowane itd.) została zubożona lub całkowicie pozbawiona licznych substancji odżywczych (nutriens), mających podstawowe znaczenie dla zdrowotnej kondycji naszego organizmu (np. witaminy, biopierwiastki, enzymy, błonnik, lecytyny i dziesiątki innych). Jest paradoksem naszych czasów, że bogate kraje dysponują nadmiarem żywności, która służy zaspokojeniu potrzeb energetycznych (kalorycznych), lecz nie zdrowotnych, natomiast wiele krajów ubogich cierpi niemal od czasów biblijnych na coraz większy niedobór żywności, która, chociaż jest żywnością naturalną, nie zaspokaja ani potrzeb kalorycznych, ani zdrowotnych.

Racjonalna i skuteczna ochrona przed zaćmą starczą polega na stosowaniu zasad profilaktyki ogólnoustrojowej, gdy ukończy się 50 lat życia, u niektórych osób 60–65 lat, zależnie od warunków zdrowotnych i higienicznych miejsca pracy, skażenia środowiska w miejscu zamieszkania oraz od przebytych chorób i stopnia osłabienia układu immunologicznego.

Zasady profilaktyki są następujące:

• zmienić tryb życia na prozdrowotny, z wyrzeczeniem się alkoholu, palenia tytoniu, częstego picia mocnej herbaty i kawy, ponadto unikać sytuacji stresujących, wzbudzić w sobie życzliwy stosunek do otoczenia, prowadzić w miarę możliwości ruchliwy tryb życia, przestrzegać regularnych okresów snu i wypoczynku oraz czasu posiłków itd.
• umieć odróżnić objawy chwilowej niedyspozycji od objawów powtarzających się, sygnalizujących zaburzenia czynnościowe określonego narządu i wówczas udać się do lekarza domowego. Zwrócić szczególną uwagę na przewód pokarmowy i wątrobę. Zwalczać zaparcia przez dobór odpowiedniego pożywienia i preparatów ziołowych regulujących trawienie.
• stopniowo zmienić dobór pokarmów na zgodny z nowoczesnymi zasadami żywienia według następującej kolejności ważności: ziarna zbóż (m.in. mąki, kasze, makarony), strączkowe (m.in. fasole, grochy, soczewica), warzywa, owoce, mleko i jego przetwory, niektóre rodzaje mięsa (m.in. cielęcina, drób), ryby. Spożycie tłuszczu ograniczyć do 15–25% kalorii dziennie z przewagą nienasyconych kwasów tłuszczowych pochodzenia roślinnego i małą ilością nasyconych tłuszczów zwierzęcych. Jadać więcej warzyw, zwłaszcza zielonych i żółtych (zawierają chlorofil i karotenoidy), owoców jagodowych, jabłek, cytrusów. Pić dobrej jakości wodę, soki owocowe i warzywne.
• unikać lub znacznie ograniczyć spożycie białego pieczywa, cukru krystalicznego, śmietany, potraw mięsnych duszonych, smażonych, grillowanych, wędlin peklowanych, ciast i wypieków na tłuszczach nasyconych, ostrych przypraw, marynat, innych produktów fabrycznie przetworzonych (np. margaryna, frytki).

Niniejsze wskazania są z konieczności skrócone, ale wyznaczają prawidłowy kierunek zdrowej kuchni.

Pomimo przestrzegania niniejszych zaleceń, zawartość związków odżywczych w spożywanych pokarmach jest zbyt mała, aby mogła wyrównać naturalne niedobory w organizmach ludzi starszych, zwłaszcza że ich przyswajanie jest również zmniejszone. Dlatego należy stale przyjmować następujące uzupełnienia (co miesiąc przez 20 dni):

• VITAMINUM C forte effervescens – torebki po 500 mg. Przyjmować 2 razy dziennie. Zawartość 1 torebki rozpuścić w ½–2/3 szklanki wody i mieszać do ustania wydzielania się „bąbelków” dwutlenku węgla. Roztworu tego można użyć do popicia innych leków w tabletkach, drażetkach, kapsułkach.
• MAGNOKAL – torebki po 500 mg mieszaniny soli magnezowej i potasowej. Stosować raz dziennie (rano lub wieczorem), rozpuszczając proszek w przygotowanym (jak wyżej) roztworze witaminy C.
• PYCNOGENOL – tabletki zawierają mieszaninę związków, które są naturalnymi roślinnymi przeciwutleniaczami. Dawka: 2 razy dziennie po 1 tabletce.
• ANTOCYJANY ARONIOWE – kapsułki zawierają m.in. wyciąg z owoców aronii czarnoowocowej o silnych właściwościach antyutleniających (niszczy szkodliwe rodniki tlenowe, które są główną przyczyną wystąpienia zaćmy). Dawki: 2 razy dziennie po 1 kapsułce.
• VITAMINUM E – 2 razy dziennie po 1–2 kapsułki.
• VITAMINUM B complex – 2 razy dziennie po 1 drażetce.
• ZINCTERAL – raz dziennie 1 tabletkę 45 mg cynku.
• BETA-KAROTEN – niedobór w organizmie uzupełnia się spożywaniem pomidorów i różnych ich przetworów oraz czerwonej papryki, miąższu dyni, melonów, marchwi, a także zielonych warzyw liściastych.

Osoby starsze powinny zasięgnąć porady lekarza, czy parametry czynnościowe wątroby są zgodne z normami.

W początkach zaćmy (faza kłaczkowa) konieczna jest niezwłoczna wizyta u lekarza okulisty, ale równocześnie trzeba rozpocząć zabiegi powstrzymujące proces chorobowy, następnie przywracające równowagę biochemiczną w soczewce oka aż do całkowitego zaniku kłaczków (wówczas kontrola u lekarza), po czym stosuje się postępowanie profilaktyczne, aby uniknąć nawrotu.

Pierwszym zabiegiem jest odtruwanie organizmu przez usunięcie nadmiaru związków szkodliwych, doprowadzenie do biologicznej równowagi w poszczególnych narządach (homeostaza) oraz sprawności układu odpornościowego.

Odtruwanie ogólnoustrojowe osiąga się za pomocą naparów z ziół „czyszczących krew”. Szczególną uwagę należy tu zwrócić na wątrobę, ponieważ w niej gromadzi się krew, która wraz z substancjami odżywczymi jest kierowana do krwiobiegu i do tkanek. Dlatego zdrowotność organizmu jest ściśle związana ze stanem czynnościowym wątroby.

Prof. dr hab. Aleksander Ożarowski