Włosy kojarzymy przede wszystkim z głową i fryzurą. Mówiąc o nich, widzimy bujną męską czuprynę lub lśniące i puszyste włosy na głowie dziewcząt i dojrzałych kobiet. Z włosami na głowie bywa sporo kłopotów. Panowie martwią się, gdy przedwcześnie łysieją, panie zaś robią wiele, by ich włosy były jedwabiste i dostatecznie gęste. Kiepska kondycja włosów to powód do zmartwienia i szukania pomocy zarówno u lekarzy, jak i w salonach kosmetycznych. Ale problemem może być również nadmierne owłosienie.
Zwłaszcza nadmierne owłosienie, które nie dotyczy skóry głowy, lecz innych części ciała i to takich, gdzie włosów albo być nie powinno, albo winny być prawie niewidoczne.
Nadmierne owłosienie dotyczy przedstawicieli obu płci. Bywa wyjątkowo deprymujące zwłaszcza dla kobiet. Prostym przykładem niech będą damskie „wąsy”, czyli nadmierne owłosienie typu męskiego nad górną wargą, gdzie normalnie jest jedynie prawie niezauważalny meszek. Włosy przypominające męski zarost są wyjątkowo nieestetyczne.
Istnieje wiele przyczyn nadmiernego owłosienia. Powszechnie bywa ono przypisywane zaburzeniom hormonalnym i w wielu przypadkach rzeczywiście jest to główny powód kłopotów. Zdarza się również, że wynikają one z poważniejszych organicznych schorzeń.
Hirsutyzm
Owłosienie typu męskiego u pań w okolicy ust to przykład tak zwanego hirsutyzmu, czyli nadmiernego owłosienia u kobiet. Występuje ono nie tylko na twarzy, lecz także na brzuchu i klatce piersiowej, wzgórku łonowym itd. Pojawiające się tam włosy – w odróżnieniu od właściwego dla tych miejsc meszku włosowego – są grube i zawierają pigment (w związku z podwyższonym poziomem androgenów). Do hirsutyzmu dochodzi:
- wskutek zaburzeń w poziomie męskich hormonów płciowych (lub nadwrażliwości na te hormony)
- na tle genetycznym
- w wyniku takich schorzeń lub zaburzeń, jak niedoczynność tarczycy, porfirie skórne, nowotwory złośliwe (na przykład rak jajnika, rak jąder u mężczyzn, rak tarczycy i rak nerki), zespół Cushinga, hiperprolaktynemia, jadłowstręt
- wskutek przyjmowania niektórych leków
Hirsutyzm jest często jednym z zasadniczych elementów procesu wirylizacji (maskulinizacji). Polega on na występowaniu u kobiet całego szeregu somatycznych cech męskich – męskiej budowy ciała (głównie charakterystycznych, szerszych ramion), niższej skali głosu czy zmian w budowie narządów płciowych (przerost łechtaczki).
Najpowszechniejsza jest tak zwana samoistna postać hirsutyzmu (hirsutyzm idiopatyczny), niezwiązana z podwyższonym poziomem androgenów. Występuje wówczas nadwrażliwość mieszków włosowych na androgeny – wtedy nawet prawidłowy ich poziom skutkuje wystąpieniem nadmiernego owłosienia na ciele.
Hipertrichoza
Nadmierne owłosienie występujące głównie u mężczyzn na całym ciele lub w określonych okolicach określa się mianem hipertrichozy. Nie dochodzi do niej na tle hormonalnym – przypisuje się ją:
- wzmożonej aktywności enzymu 5-alfa-reduktazy
- nadmiernej wrażliwości mieszków włosowych na androgeny nadnerczowe
- czynnikom mechanicznym
- czynnikom fizycznym
- czynnikom chemicznym
Hipertrichoza u kobiet dotyczy zazwyczaj skóry twarzy, brodawek, okolic intymnych oraz miejsc pod udami. Najczęściej pojawia się już w młodym wieku.
Depilacja
Jeśli nadmierne owłosienie jest spowodowane innym schorzeniem, konieczne jest podjęcie odpowiedniej terapii. Jeśli dolegliwość nie ma podłoża chorobowego, skuteczne okazują się znane i powszechnie stosowane zabiegi – depilacja czasowa środkami chemicznymi, depilacja mechanicznaalbo depilacja trwała – laserowa bądź elektrokoagulacja.