Muszyna

Dzięki odkryciu pierwszych źródeł mineralnych (Antoni i Wanda) w latach trzydziestych ubiegłego wieku rozpoczyna się rozwój Muszyny jako uzdrowiska. W międzywojniu powstały zakłady kąpielowe, muszla koncertowa i deptak. Przeprowadzono też elektryfikację. II wojna światowa wyrządziła ogromne zniszczenia. Całkowicie zdewastowano infrastrukturę uzdrowiskową. Większość obecnego zaplecza sanatoryjnego jest pokłosiem inwestycji przeprowadzonych w latach 1960–1970. Wtedy właśnie wyodrębniono na terenie gminy dzielnicę uzdrowiskową Złockie. Nowoczesna zabudowa została rozciągnięta (na szerokości 3 km) w otoczonej zalesionymi zboczami gór dolinie Szczawnica. Osiągnięto dzięki temu tak niezbędne przy leczeniu wszelkich chorób spokój i ciszę.

Szczęśliwie dla Muszyny główna fala nowoczesnego budownictwa sanatoryjnego ominęła historyczne centrum miejscowości, które pozostało do dziś w swoim XIX-wiecznym kształcie. Entuzjaści zwiedzania znajdą więc coś dla siebie. Do zabytków należą ruiny zamku biskupiego, znajdujące się na stromym cyplu pasma Koziejówka, gdzie roztacza się ładny widok na zakole rzeki Poprad i zabudowę mieszkalną Muszyny. Schodząc z góry i kierując się w stronę rynku, zobaczymy podzamkowy zespół dworski z przełomu XVIII i XIX w. Są to budynki funkcjonalnie związane z administracją Państwa Muszyńskiego: dwór starostów, kordegarda i zajazd. W tym ostatnim zaaranżowano skromną ekspozycję w ramach Muzeum Regionalnego (ul. Kity 26). W centrum miasta, na rynku stoją dwie klasycystyczne kapliczki zbudowane na przełomie XVIII i XIX w. W północnej części rynku jest to kapliczka św. Nepomucena, a po stronie południowej – św. Floriana. Idąc dalej ulicą Kościelną, mijamy zabytkowy zespół szeregowej zabudowy mieszkalnej (przełom XIX i XX w.). Charakterystycznym elementem architektonicznym są drewniane bramy w elewacji frontowej z półkolistym nadprożem. W domu nr 7 mieściła się prawdopodobnie kwatera konfederatów barskich.

Godnym uwagi jest również barokowy kościół św. Józefa zbudowany w latach 1676–1728. Świątynia ma znamiona budowli obronnej, o czym świadczą chociażby wnęki strzelnicze nad zakrystią.

W Muszynie warto odwiedzić ogólnodostępne pijalnie wód mineralnych. Najważniejsze źródła to Anna (po zachodniej stronie Muszynki), Józef (na Zazamczu), Grunwald (przy drodze za kościołem) i, wspomniane na wstępie, Antoni i Wanda (na Zapopradziu). Przy ul. Piłsudskiego na Zapopradziu jest zabytkowa willa Wanda i dom przedwojennego lekarza zdrojowego Seweryna Mściwujewskiego, przed budynkiem stoi na postumencie odlew orła walczącego z wężem – odwieczny symbol zmagania się dobra ze złem. Na tarasie jest lodziarnia „Wanda”, gdzie można dostać najlepszą szarlotkę w mieście.

Na zachodnim krańcu miejscowości wydzielono Rezerwat Lipy Drobnolistnej „Obrożyska”. To największy naturalny rezerwat lipy w Europie. W rezerwacie wspaniałe okazy lip i świerków. Z kilku możliwych ścieżek przyrodniczych najlepiej wybrać tę, która zaczyna się przy muzeum PTTK.

Profil leczniczy:

• CHOROBY UKŁADU TRAWIENNEGO

• CHOROBY REUMATYCZNE

• CHOROBY ENDOKRYNOLOGICZNE

• CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO (U DZIECI)

Zabiegi sanatoryjne:

HYDROTERAPEUTYCZNE (kąpiele solankowe, kąpiele perełkowe, masaże podwodne, masaże wirowe, bicze szkockie)

BOROWINOWE (kąpiele, okłady pełne i częściowe)

ELEKTROLECZNICZE (jonoforeza, interdyn, diadynamik, prądy Traberta i Cotza)

ŚWIATŁOLECZNICZE (laseroterapia, światło spolaryzowane, lampy solux, Bio-V)

MAGNETOTERAPIA (magnetotron)

FONOTERAPIA (ultradźwięki)

INHALACJE (ultradźwiękowe)

KRENOTERAPIA (kuracja pitna)

KRIOTERAPIA (komorowa i miejscowa)

KINEZYTERAPIA (gimnastyka indywidualna i grupowa)

MECHANOTERAPIA (masaż suchy klasyczny, drenaż limfatyczny, terapia manualna, aquavibron, masaż mechaniczny)

Naturalne zasoby lecznicze

W kuracjach wykorzystuje się wody pochodzące w własnych źródeł. Są to głównie szczawy wodorowęglanowo-wapienno-magnezowo-sodowe. Szczególną leczniczą sławę mają źródła z odwiertów o nazwie: Józef, Antoni i Milusia.

Okolice

Powroźnik (4 km). Wieś z XVII-wieczną drewnianą cerkwią greckokatolicką. To najbardziej znana drewniana cerkiew w Beskidach. Powstała w 1604 r. Wewnątrz: unikatowa polichromia figuralna z 1637 r., monumentalny krucyfiks w środkowej kopule, barokowy ikonostas i rokokowa ambona. Miejscowość ma wiele źródeł mineralnych.

Leluchów (8 km). Wieś z drogowym przejściem granicznym ze Słowacją. Stare Dobre Małżeństwo śpiewa, że „zaczyna się tam koniec świata”. XIX-wieczna drewniana cerkiew z rokokowo-klasycystycznym ikonostasem. W niewielkim oddaleniu od cerkwi znajdują się dwie stuletnie lipy (pomniki przyrody). Miejscowość to baza wypadowa w Góry Leluchowskie, na najwyższy szczyt Kraczonik (936 m n.p.m.) prowadzi niebieski szlak.

Jastrzębik (4 km). Mała wioska łemkowska na północny wschód od Muszyny. Za wioską, przy drodze na Złockie, unikatem na skalę karpacką są mofety (nazywane również suchą ekshalacją gazową). Są to szczeliny w skorupie ziemskiej, z których wydobywa się gaz z przewagą dwutlenku węgla.

Mirek Osip-Pokrywka