Szacuje się, że mózg zbudowany jest z 15 miliardów komórek. U dorosłego człowieka waży od 1200 do 1400 g i jego średnia waga odpowiada jedynie jednej pięćdziesiątej wagi całego ciała ( za wyjątkiem zawodników sumo). Jednocześnie otrzymuje aż 30–40 proc. krwi znajdującej się w organizmie (co pokazuje, jak niebezpieczne jest, gdy nagle krew przestaje do niego docierać lub w jego wnętrzu się rozlewa – o czym piszemy obok). Nigdy nie śpi. Nawet gdy Ty śpisz, on czuwa, czego dowodem są sny. Energię zużywa 10 razy szybciej niż inne organy. Bez niego by Cię nie było. Bo tak naprawdę to… on jest Tobą!
Stanowi centralę i najwyższe dowództwo organizmu. Steruje większością procesów, które w nim zachodzą. To w nim, w mózgu, powstają nasze myśli, plany, zamiary, emocje, pragnienia i wyobrażenia. Tam – pod postacią elektrycznych impulsów – rodzi się nasza intuicja i przechowywane są nasze doświadczenia oraz wiedza.
Dwie półkule, jeden narząd
Mózg dzieli się na dwie półkule – prawą i lewą. Podział mózgu na dwie części jest pewnego rodzaju polisą ubezpieczeniową, pokazującą, z jak ważnym organem mamy do czynienia: w przypadku uszkodzenia jednej półkuli mózgu, jej funkcje w pewnym zakresie może przejąć druga.
Każda półkula ma własną odrębną charakterystykę, związaną ze zlokalizowanymi w niej „sprawnościami”.
| PRAWA | LEWA |
|---|---|
| Kreatywność Wyobraźnia Artyzm Intuicja Orientacja przestrzenna Muzyka Emocje | Wnioskowanie Myślenie analityczne Język Pisanie Logika Liczenie Planowanie |
Generalnie biorąc, lewa półkula odpowiada za mowę, wzory, układy i współzależności. Zajmuje się detalami, fragmentami i tym, co lokalne. Gdy jesteśmy w lesie, ona widzi przede wszystkim pojedyncze drzewa. Natomiast prawa półkula odpowiada za syntezę, muzykę, orientację przestrzenną oraz cechy globalne i uogólnienia. Gdy jesteśmy pośród drzew, ona stara się dostrzec las.
Pomostem między półkulami jest ciało modzelowate – poprzecznie biegnąca wiązka włókien nerwowych, zapewniająca komunikację i współpracę między obiema częściami mózgu. Wielkość ciała modzelowatego jest cechą osobniczą i to od niej w dużej mierze zależy sprawność działania mózgu. Mózg komunikuje się z resztą ciała za pomocą rdzenia kręgowego.
Struktura mózgu
Pod względem anatomicznym każda półkula mózgowa dzieli się na 4 płaty, które nazywają się tak, jak leżące nad nimi kości czaszki.
Płat czołowy. Odpowiada za czynności ruchowe, a także za tzw. wyższe funkcje psychiczne – planowanie, przestrzeganie norm, analizowanie i kontrolowanie stanów emocjonalnych, podejmowanie decyzji i myślenie abstrakcyjne. Jego uszkodzenie może prowadzić do zaburzeń ruchu – paraliżu lub niedowładu, a także do zaburzeń osobowości.
Płat skroniowy. Odpowiada za słuch, rozumienie mowy i naukę języków. Jego uszkodzenie prowadzi do tego, że dźwięki nadal są słyszane, lecz nie są rozpoznawane.
Płat ciemieniowy. Odpowiada za czucie somatyczne, czyli za odczuwanie sygnałów dochodzących z głębi ciała, a także za odczuwanie temperatury, bólu i dotyku. Umożliwia rozumienie pojęć symbolicznych. Jego uszkodzenie prowadzi do zaburzenia uwagi, równowagi i koordynacji ruchu. Może także skutkować trudnościami w liczeniu i w matematyce.
Płat potyliczny. Odpowiada za interpretację obrazów, postrzeganie barw i głębi. Jego uszkodzenie skutkuje zaburzeniami widzenia, zaburzeniami pisania i czytania oraz halucynacjami wzrokowymi.
Emocje i podstawowe cechy osobnicze tradycja lokalizuje w sercu (mówi się na przykład, że ktoś ma dobre, miękkie lub gołębie serce). W rzeczywistości jednak serce jest tylko beznamiętnym mięśniem – pompą, a prawdziwym „sercem” każdego człowieka jest jego mózg.
