Miażdżyca niszczy cały organizm. Działa podstępnie i długo nie daje o sobie znać. Już w młodym wieku pamięć płata figle, dokuczają bóle głowy, kurcze łydek, drętwienie rąk i coraz trudniej łapiemy oddech przy wchodzeniu na wyższe piętra. Nie bagatelizujmy tego, gdyż wspomniane dolegliwości mogą wskazywać na wczesne zmiany miażdżycowe. Co jest przyczyną tej choroby i jak uniknąć jej przykrych następstw?
Skłonność do miażdżycowych jest uwarunkowana genetycznie, ale duży wpływ na jej rozwój ma kontynuowanie złych nawyków żywieniowych, nałogi i zbyt mała aktywność fizyczna. Główną zaś przyczyną zmian miażdżycowych jest tzw. zły cholesterol, czyli frakcja LDL.
Gdy uszkodzony zostaje śródbłonek naczyń krwionośnych (np. z powodu nadciśnienia), wtedy cholesterol łatwiej przenika do ich ścian i pogrubia je. Naczynia krwionośne twardnieją i kurczy się ich średnica (maleje przepływ). Przez takie naczynia krew z trudem się przeciska, by dostarczyć tlen i składniki odżywcze do serca, nerek, mózgu i mięśni.
Następstwem bagatelizowania tej choroby może być zawał serca, który dopada rocznie ok. 100 tys. ludzi, udar mózgu, na który umiera ok. 75 tys. osób, a także martwica kończyny dolnej, dość często kończąca się amputacją.
Normy cholesterolu
Badanie krwi sprawdzające poziom cholesterolu powinno się przeprowadzać raz do roku. Prawidłowe wyniki – w zależności od laboratorium, w którym są wykonywane –mogą być podane w mg/dl (miligramach na decylitr) lub w mmol/l (milimolach na litr) i wynoszą:
| Cholesterol całkowity | 138–200 mg/dl (3,6–5,2 mmol/l) |
| wartości graniczne | 200–250 mg/dl (5,2–6,5 mmol/l) |
| wartości nieprawidłowe | powyżej 250 mg/dl (> 6,5 mmol/l) |
| LDL | poniżej 135 mg/dl (3,5 mmol/l) |
| wartości graniczne | 135–155 mg/dl (3,5–4,0 mmol/l) |
| wartości nieprawidłowe | powyżej 155 mg/dl (4,0 mmol/l) |
| HDL – wartości prawidłowe | dla mężczyzn: 35-70 mg/dl (0,9-1,8 mmol/l) dla kobiet: 40-80 mg/dl (1,0-2,1 mmol/l) |
Dobry i zły cholesterol
Cholesterol jest potrzebny do wielu przemian chemicznych w organizmie. Duże zasługi wnosi do przetrwania naszego gatunku, gdyż wykorzystywany jest przy produkcji hormonów płciowych (estrogeny, progesteron, testosteron), dzięki czemu podejmujemy aktywność seksualną, kobiety zachodzą w ciążę i mogą urodzić zdrowe dzieci.
Cholesterol jest związkiem tłuszczowym produkowanym w organizmie (wątroba), ale także dostarczanym z pożywieniem. Jest on transportowany po całym ciele przez białka. Takie połączenie nazywamy lipoproteiną.
Cholesterol dzieli się na dwie frakcje: HDL (lipoproteina wysokiej gęstości) i LDL (lipoproteina niskiej gęstości). Cholesterol HDL dobrze wpływa na serce i jest transportowany z tętnic do wątroby, gdzie jest usuwany, zaś LDL ma niekorzystny wpływ na stan zdrowia serca, transportuje on cholesterol z wątroby do tkanek ciała. Ten „zły” cholesterol również jest nam potrzebny, ale gdy w organizmie jest go zbyt dużo, może odkładać się na ścianach naczyń krwionośnych, co prowadzi do rozwoju wielu groźnych chorób.
Podwyższony cholesterol
Za główną przyczynę podwyższonego stężenia cholesterolu we krwi uważa się nadciśnienie, niewłaściwą dietę, używki, otyłość, stres i choroby takie jak: cukrzyca, niewydolność nerek, niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy oraz alkoholizm.
Chociaż „złego” cholesterolu nie da się całkowicie wyeliminować, można go znacznie ograniczyć spożywając mniej pokarmów o dużej zawartości tłuszczów zwierzęcych, podrobów, żółtek jaj, natomiast zaleca się spożywanie tłustych ryb morskich (kwasy omega-3), pełnoziarnistych produktów zbożowych, owoców i warzyw, siemienia lnianego, otrębów, orzechów, pestek słonecznika, migdałów, które zawierają dużo cennego błonnika zapobiegającego wchłanianiu złego cholesterolu.
Zbyt niski poziom cholesterolu
Podwyższony cholesterol to problem ponad 60% Polaków. Główni winowajcy to niewłaściwa dieta i geny. Jeżeli poziom cholesterolu jest zaniżony nie mamy się z czego cieszyć, bo grozi to depresją, zaburzeniami pracy mózgu i układu nerwowego. Przyczyną może być nieprawidłowe wchłanianie stosowanych leków, ale też może być objawem ciężkich, zagrażających życiu schorzeń, przede wszystkim wątroby.