Trudno jest przytoczyć jedną, absolutnie uniwersalną definicję medytacji. Wszystko zależy od tego, kto na jej temat się wypowiada. Inaczej opowiedzą o niej buddyści, inaczej dominikanie. Medytacja jest obecna w hinduizmie, chrześcijaństwie, islamie czy judaizmie.
Ogólnie rzecz ujmując, medytacja to praktyki, które mają na celu pomóc osiągnąć przede wszystkim dobre samopoczucie psychiczne (chociaż pomagają również w dolegliwościach fizycznych). Są stosowane w ramach samodoskonalenia czy osiągania mistrzostwa w jakiejś dziedzinie. Niekiedy pojawiają się w psychoterapii.
W zależności od rodzaju medytacji, może ona również mieć na celu:
- osiągnięcie kontroli nad ciałem
- osiągnięcie kontroli nad umysłem
- zatopienie się w modlitwie i kontakt z bóstwem (Bogiem)
- osiągnięcie oświecenia
Niektóre rodzaje medytacji:
wizualizacje
rozwijanie uważności
powtarzanie mantr
medytacja ruchowa (na przykład taniec derwiszów)
trans, autohipnoza, afirmacje
Medytacje mogą być zwrócone do wewnątrz (próba zgłębienia swojej osobowości, wyciszenia) lub na zewnątrz (poprawa koncentracji, czujna obserwacja, uwaga, skupienie się na tu i teraz).