Mastektomia to amputacja piersi. Słusznie kojarzona przede wszystkim ze złośliwym nowotworem, chociaż poddawani są jej także transseksualiści typu k/m (kobieta/mężczyzna).
Mastektomia to radykalna metoda leczenia raka piersi. Decyduje o niej lekarz onkolog. Dla kobiety zarówno decyzja, jak i samo usunięcie piersi jest zawsze traumatycznym przeżyciem. Na szczęście, nie wszystkie zmiany w piersiach wymagają takiej drastycznej interwencji. Aż 80 proc. z nich okazuje się niezłośliwymi, wymagającymi jedynie systematycznej obserwacji albo leczenia farmakologicznego. Dlatego tak ważne jest samobadanie piersi przez kobiety, a także regularne badania (USG, mammografia). Dają szanse wczesnego wykrycia zmian, również tych złośliwych, a w konsekwencji – szybkiego podjęcia leczenia i uniknięcia mastektomii.
Zabieg
Mastektomia jest wykonywana w pełnej narkozie, czyli w ogólnym znieczuleniu. Czasem, już w trakcie operacji, zachodzi konieczność jej poszerzenia – chirurg usuwa wtedy nie tylko samą pierś, lecz również węzły chłonne umiejscowione po stronie operowanej piersi (to tak zwana limfadenektomia). O zasadności ingerencji w węzły chłonne często przesądza dopiero wynik badania histopatologicznego pobranego fragmentu tkanki usuniętego guza. Badanie to wykonuje się w trakcie operacji (jest to tak zwane badanie śródoperacyjne). Czasem konieczne okazuje się usunięcie wszystkich węzłów chłonnych. Upoważnia do tego stwierdzenie nowotworowych przerzutów w węźle wartowniczym, czyli węźle chłonnym położonym najbliżej ogniska nowotworowego, z którego spływa chłonka. Brak przerzutów do tego węzła oznacza lepsze rokowania dla pacjentki. Usunięcie węzłów wiąże się także z powikłaniami (takimi jak na przykład obrzęk limfatyczny) po zabiegu.
Po zabiegu
Jeśli usunięto pachowe węzły chłonne, pacjentka przechodzi rehabilitację. Po operowanej stronie ma bowiem ograniczony zakres ruchu ręki, która jest osłabiona. Często temu osłabieniu towarzyszy również pooperacyjny obrzęk limfatyczny.
Amputacja piersi może także spowodować jeszcze inne zmiany – obniżenie lub uniesienie barku, a więc wadę postawy, odstawanie łopatki lub skrzywienie kręgosłupa. Można temu zaradzić poprzez rehabilitację.
Ciało i psychika
Codzienna gimnastyka ręki oraz masaże (od dłoni do pachy) mogą zminimalizować lub zlikwidować obrzęk, a także przywrócić ręce sprawność. Niezwykle ważne jest także samopoczucie pacjentki. Wiele kobiet po mastektomii ma poczucie oszpecenia, okaleczenia czy wręcz kalectwa. Niektóre boją się odrzucenia ze strony partnera i postrzegają siebie jako mniej atrakcyjne, bo pozbawione pewnego atrybutu kobiecości.
Pacjentki bardzo potrzebują nie tylko ciepła i wsparcia ze strony najbliższych, lecz także wiary w powrót do zdrowia i aktywnego życia. Odpowiednia bielizna, wkładki czy implanty zastępujące pierś to nie wszystko. W trudnych chwilach po operacji oraz w odnalezieniu się w nowej sytuacji pomagają kobiety ze Stowarzyszenia Amazonek, które mają za sobą podobne doświadczenia. Własnym przykładem przekonują, że mastektomia nie musi pozbawiać radości życia i ograniczać aktywności. Celem ruchu Amazonek jest też przekonywanie do profilaktyki raka piersi. Co roku 10 tysięcy Polek dowiaduje się, że go ma.