Malaria jest najczęstszą chorobą zakaźną na świecie. Roznoszą ją komary z gatunku Anopheles. Nie można się nią zarazić od drugiej osoby. Malaria to największe zagrożenie zdrowotne dla podróżujących do krajów Afryki, Ameryki Łacińskiej i Azji. Dlatego każdy wybierający się w te rejony ludzi musi odpowiednio się zabezpieczyć, a w razie podejrzenia malarii – jak najszybciej zgłosić się do lekarza i przeprowadzić odpowiedni test.
Za rozwój malarii nie jest odpowiedzialny wirus ani bakteria, ale pierwotniaki z rodzaju Plasmodium (zarodźce) – mikroskopijne żyjątka przenoszone na człowieka przez komary z rodzaju Anopheles. Wywołują ją cztery gatunki pasożytów o nazwie: Plasmodium falciparum, P. vivax, P. ovale i P. malariae. Najbardziej niebezpieczną odmianą choroby jest ta wywołana P. falciparum. Wiąże się bowiem z poważnymi powikłaniami wielonarządowymi. To może skończyć się nawet śmiercią chorego.
Gdzie występuje
Kiedyś choroba była rozpowszechniona na całym świecie, obecnie ogranicza się do biedniejszych, tropikalnych rejonów Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej.
Jednak nawet Polacy, mieszkańcy kraju leżącego daleko na północ od ognisk epidemii, mogą na nią zachorować. Coraz częściej wyjeżdżają bowiem do tropików na urlop czy w sprawach służbowych.
Znane są również przypadki tak zwanej malarii lotniskowej, kiedy choruje na nią osoba przebywająca w pobliżu portu lotniczego. Jej przyczyną są komary przywiezione w samolocie z Afryki czy Azji.
Statystyki
Malaria to najczęstsza na świecie choroba zakaźna. Co roku zapada na nią ponad 220 milionów osób, a około 2 miliony ludzi umierają.
Objawy
Pierwsze objawy zaczynają się w okresie 2–4 tygodni po ukąszeniu komara (w przypadku przyjmowania profilaktycznie leków – nawet rok później).
W typowej malarii na początku przypominają grypę: złe samopoczucie, spadek kondycji, gorączka, bóle głowy, łamanie w kościach. Objawy pojawiają się gwałtownie (na przykład o tej samej godzinie każdego dnia), po kilku godzinach pomału ustępują, aż zupełnie przechodzą. Kolejny ich nawrót może mieć miejsce już następnego dnia lub po kilku dniach. Za każdym razem jest gorzej. Chory czuje niesamowite zimo, oblewają go poty. Ma wysoką temperaturę.
W przypadku wystąpienia malarii mózgowej chory dostaje drgawek i traci przytomność. Pasożyt powoduje niszczenie czerwonych krwinek, dlatego następstwem choroby jest niedokrwistość. Często dochodzi także do zaburzeń świadomości.
Malaria to bardzo poważna choroba, dlatego nie wolno lekceważyć nawet jej pierwszych, lekkich objawów.
Leczenie
Malarię odkrywa się przez test krwi. Na wynik czeka się około 1–2 godzin. Jeśli jest pozytywny, rozpoczyna się leczenie. Zwykle podaje się chininę (stary, ale niezawodny lek – niestety, ma dość silne efekty uboczne) oraz doksycyklinę. Używa się też nowszych leków (malarone, lariam).
Nawroty
Niektóre rodzaje malarii (typ vivax) mimo leczenia, które zabija zarodźce we krwi, mogą powodować nawroty choroby, nawet już po miesiącu. Ten typ malarii wymaga dodatkowego leczenia specjalnym lekiem.
Osoba, która nie zachorowała z przez rok od ostatniego nawrotu malarii, jest uznana za wyleczoną. W jej krwi jeszcze przez jakiś czas będą wykrywalne przeciwciała malarii, ale i one w końcu znikną.
Profilaktyka
Nie istnieje żadna skuteczna metoda zapobiegająca tej chorobie, dlatego ważna jest profilaktyka. Komary przenoszące malarię kąsają w nocy i wieczorem. Dlatego w tym czasie najlepiej przebywać w klimatyzowanym hotelu i stosować moskitiery. Zalecana jest także chemioprofilaktyka, czyli przyjmowanie leków przeciwmalarycznych zarówno przed wyjazdem na tereny endemiczne dla malarii, jak i w trakcie oraz zakończeniu pobytu.