Z łojotokiem mamy do czynienia, kiedy gruczoł łojowy produkuje zbyt duże ilości tak zwanej wydzieliny łojowej. Gruczoły te występują na całej skórze, tam, gdzie pojawiają się włosy. Wynika to z ich budowy – przewody wyprowadzające gruczołów przechodzą do górnej części mieszków włosowych. Najwięcej jest ich w okolicy mostka, między i nad łopatkami, na twarzy oraz na głowie. Stąd też w tych miejscach najczęściej zetkniemy się z łojotokiem oraz chorobami, które powoduje.
Choroby
Łojotok może być przyczyną łupieżu łojotokowego czy łojotokowego zapalenia skóry. Jest także odpowiedzialny za schorzenia bardziej estetycznej natury, jak szybkie przetłuszczanie się skóry czy trądzik pospolity i różowaty.
Łupież łojotokowy
Występuje w dwóch odmianach: łupież zwykły to po prostu łuszczenie się owłosionej skóry głowy, bez cech stanu zapalnego; łupież tłusty polega na nawarstwianiu się tłustawych łusek i cechuje się lekkim świądem. Uważa się, że tłusty łupież łojotokowy prowadzi w niektórych przypadkach do łysienia. Japońscy naukowcy odkryli bowiem, że łysiejący Japończycy wcześniej cierpieli na łojotok, oraz że mają nieco powiększone gruczoły łojowe skóry głowy. Tezę tę jednak obalili chirurdzy zajmujący się transplantacją włosów, którzy w wyłysiałych partiach skóry nie znajdowali żadnych włosów blokowanych przez zalegający w mieszkach włosowych łój.
Trądzik pospolity młodzieńczy
Trądzik jest częstym schorzeniem wśród młodzieży, co wynika z faktu, że duży wpływ na jego powstawanie mają zaburzenia hormonalne (z tego samego powodu możemy go zauważyć u kulturystów wspomagających się sterydami anabolicznymi). Występuje najczęściej na twarzy, klatce piersiowej (szczególnie w okolicy mostka), oraz na plecach. Sam proces powstawania trądziku polega na zamknięciu odpływu łoju z gruczołu łojowego wskutek zrogowacenia ujścia mieszka włosowego. Prowadzi to do wtórnej infekcji bakteryjnej w wyniku czego powstają tak zwane zaskórniki i krosty, które przechodzą w większe nacieki oraz ropnie pozostawiające po sobie nieestetyczne blizny.
Trądzik różowaty
Występuje głównie wśród kobiet w średnim wieku. Oprócz łojotoku podłożem tej choroby mogą być zaburzenia naczyniowe oraz schorzenia narządów wewnętrznych, jak na przykład niedokwaśność, stany zapalne lub kamica dróg żółciowych, niedomoga jajnikowa czy nawykowe zaparcia.
Trądzik różowaty charakteryzuje się zmianami skórnymi umiejscowionymi na twarzy. Pojawiają się wykwity grudkowe i krostkowe oraz teleangiektazje (trwałe rozszerzenia naczyń włosowatych).
Przyczyny powstawania
Występowanie łojotoku jest uwarunkowane genetycznie, zależne jednak w dużej mierze od gospodarki hormonalnej. Niekorzystny wpływ mają przede wszystkim androgeny. Są to hormony męskie, testosteron i dwuhydrotestosteron. Produkowane są w jądrach przez komórki śródmiąższowe Leydiga. Ich zadaniem jest wytwarzanie cech męskich, jak rozrost narządów płciowych, mutacja głosu, występowanie zarostu oraz specyficzny rozrost kośćca. Stymulują również ogólną przemianę materii.
Innym hormonem, mającym wpływ na rozwój łojotoku, jest progesteron. To żeński hormon ciążowy. Odpowiedzialny jest za gruczoły błony śluzowej macicy oraz przekształcanie w błonę doczesną oraz w łożysko (część maciczną). Jest to hormon bardzo istotny z punktu widzenia prokreacji. Jego niedobór może prowadzić do poronienia lub wchłonięcia płodu. Jest również częściowo odpowiedzialny za krwawienie miesięczne.
Jednak nie wszystkie hormony mają niekorzystne działanie. W walce z łojotokiem po naszej stronie staną estrogeny, żeńskie hormony anaboliczne, odpowiedzialne za rozwój drugorzędnych cech płciowych.
Leczenie
W leczeniu łojotoku bardzo skuteczne są zioła, przede wszystkim szampony z sosny zwyczajnej, sok z pokrzywy i rzeżucha, a także szampony zawierające vilcacorę. Pamiętać jednak należy, że choć przynoszą one wymierne efekty, nie pomagają we wszystkich przypadkach łojotoku. Absolutnie niezbędna jest konsultacja dermatologiczna, która pozwoli uniknąć groźnych powikłań.
Jacek Kania