Kudowa-Zdrój

W XVII w. słynny Aelurius, najdawniejszy badacz przeszłości ziemi kłodzkiej, w swej pracy Glaciographia pisze o wodach Kudowy (Chudoby), że używane były w celach leczniczych i „nad wino przedkładane za zalety smakowe”. W 1783 r. kąpielisko zakupiła spółka lekarzy, co przyczyniło się do rozwoju jego funkcji leczniczych. W miarę dokładne wyniki badań źródeł wód mineralnych podał w 1795 r. Kneiseler. W tymże roku powstał również drewniany budynek łazienkowy z 20 wannami, a obok niego budynek mieszkalny (dzisiejsze sanatorium Zameczek).

Szybki rozwój uzdrowiska nastąpił po uzyskaniu połączenia kolejowego z Kłodzkiem (1905 r.). Rok później zbudowano Dom Charlotty (dzisiejszy Zakład Przyrodoleczniczy III) oraz hotel z teatrem tzw. Książęcy Dwór (obecnie sanatorium Polonia). Wokół zakładów zdrojowych wyrastały wille i pensjonaty. Powstało ich niebawem 120. W roku 1921 Kudowę odwiedziło 12 tysięcy kuracjuszy.

Wśród sław, które gościły w uzdrowisku, należy wymienić: hr. Fryderyka Skarbka, Brunona Schulza, Winstona Churchilla i austriackiego malarza Arpada von Molnara.

Na Kudowę składa się obecnie kilka dzielnic, które w przeszłości były odrębnymi wioskami. Do dzisiaj każda zachowała inny charakter, od typowo uzdrowiskowego (Zdrój), przez rolnicze (Czermna, Brzozowie, Bukowina Kłodzka, Jakubowice, Pstrążna, Słone), po przemysłowe (Zakrze).

Miasto ma starą zabudowę. Są to na ogół duże, monumentalne pensjonaty w ogrodach lub skromne, proste budynki tworzące ciągłą, niemal wiejską zabudowę. Nowsze domy wypoczynkowe usytuowane są przy ulicach wylotowych i nie zakłócają XIX-wiecznego charakteru centrum.

Obiekty uzdrowiskowe rozrzucone są po całej miejscowości, a ich skupisko znajduje się w Parku Zdrojowym u podnóża Góry Parkowej. Po wschodniej stronie parku znajduje się Sanatorium Polonia (1905 r.). Początkowo obiekt funkcjonował jako hotel połączony z teatrem tzw. Książęcy Dwór, teraz mieści się tutaj Teatr Zdrojowy im. Stanisława Moniuszki. Obok stoi zabytkowy budynek sanatorium Zameczek (1772 r.) z charakterystycznym dla dawnego budownictwa dolnośląskiego łamanym dachem. Naprzeciw wznosi się barokowy budynek Pijalni Wód Mineralnych (1853 r.) połączony z Salą Koncertową i halą spacerową. Wnętrze w kształcie półkolistej rotundy o dużych łukowatych oknach jest ozdobione obrazami Arpada von Molnara, przedstawiającymi rozwój uzdrowiska na przestrzeni trzech wieków. Wielu uważa, że jest to najładniejsza pijalnia na Dolnym Śląsku. Można spróbować wody z trzech źródeł (Śniadecki, Moniuszko i Marchlewski). Sala Koncertowa jest miejscem wielu imprez kulturalnych, funkcjonuje tu również kawiarnia. Duża secesyjna hala spacerowa o żeliwnej konstrukcji to Teatr pod Blachą. Latem wykorzystywany jest jako miejsce występów artystycznych, m.in. w czasie corocznego Festiwalu Moniuszkowskiego.

Ozdobą części parku przylegającej do pijalni są kilkusetletnie drzewa: czarne świerki i sosny kalifornijskie. Po drugiej stronie deptaka park ma charakter ozdobnego ogrodu. Przy końcu hali spacerowej znajduje się kamienna altana, osłaniająca dawną małą pijalnię. Główna aleja spacerowa prowadzi do dzikiej części parku. Na tym odcinku aleja wysadzona jest podwójnym rzędem dębów piramidalnych. Kończy się nad brzegiem malowniczego Stawu Zdrojowego. W parku rośnie ponad 300 okazów krzewów i drzew.

Podczas pobytu w Kudowie warto wybrać się również poza część zdrojową. W pobliskiej Czermnej należy zobaczyć barokowy zespół kościelny obejmujący XVIII-wieczny kościół św. Bartłomieja, cmentarz przykościelny, dzwonnicę (1603 r.) i Kaplicę Czaszek (1776 r.). Kaplica powstała z inicjatywy miejscowego proboszcza (Wacława Tomaszka), który zgromadził szczątki ludzkich szkieletów pozostałych po wojnie siedmioletniej (1756–1763). Wnętrze kaplicy wyłożone jest 3 tysiącami czaszek i piszczeli, reszta – ponad 20 tysięcy czaszek i kości znajduje się pod podłogą kaplicy w krypcie. W Czermnej są jeszcze dwie atrakcje: ruchoma szopka i Szlak Ginących Zawodów. Misterną szopkę (ul. Kościuszki 101) wykonywał przez 28 lat ludowy artysta Franciszek Stepan. Składa się ona z około 250 poruszających się figur przedstawiających sceny z ówczesnego życia mieszkańców miejscowości i scenę narodzin Chrystusa. Szlak Ginących Zawodów (ul. Chrobrego 43a) cieszy najbardziej najmłodszych – to zespół zrekonstruowanych obiektów, w których można zobaczyć m.in. wypiek w piecu chlebowym i ręczne toczenie glinianych dzbanów na kole garncarskim, jest tu również minizoo.

W Kudowie trudno się nudzić nawet wieczorem, najlepsze dancingi są w restauracji Kosmicznej (ul. Zdrojowa 41), a jeśli komuś będzie mało, to może przenieść się do Piekiełka (ul. Moniuszki 2). Nadwyrężone siły zawsze można zregenerować w kompleksie rekreacyjnym Aquapark (basen, zjeżdżalnia, zespół fitness i spa oraz kręgielnia).

Profil leczniczy:

CHOROBY KARDIOLOGICZNE, NADCIŚNIENIE.

CHOROBY NACZYŃ OBWODOWYCH.

CHOROBY ENDOKRYNOLOGICZNE (NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY).

CHOROBY KRWI I UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO.

CHOROBY UKŁADU RUCHU: REUMATYCZNE, ORTOPEDYCZNO-URAZOWE.

Zabiegi sanatoryjne:

HYDROTERAPEUTYCZNE (kąpiele termalne: wannowe i basenowe, kwasowęglowe, masaże podwodne, masaże wirowe, bicze szkockie, kąpiele perełkowe),

BOROWINOWE (okłady pełne i częściowe, fasony, tampony),

ELEKTROLECZNICZE (jonoforeza, interdyn, diadynamik, galwanizacja),

ŚWIATŁOLECZNICZE (laseroterapia, lampy sollux, Bio-V),

MAGNETOTERAPIA (magnetotron),

FONOTERAPIA (ultradźwięki),

INHALACJE (ogólne, Boulinga, ultradźwiękowe),

KRIOTERAPIA (komorowa i punktowa),

KINEZYTERAPIA (gimnastyka indywidualna, zbiorowa),

MECHANOTERAPIA (masaż suchy klasyczny i segmentarny, terapia manualna, aquavibron),

KRENOTERAPIA (kuracja pitna).

Naturalne zasoby lecznicze

Swoją sławę uzdrowisko zawdzięcza głównie czterem źródłom wód mineralnych. Są to szczawy wodorowęglanowo-wapniowo-sodowe, żelaziste, arsenowe, siarczkowe i radoczynne. Wykorzystuje się tu również źródło dwutlenku węgla.

W okolicy

Góry Stołowe. Jedyne w Polsce góry płytowe zbudowane ze spękanych, ułożonych piętrowo warstw piaskowca – wypiętrzonego dna dawnego morza. Warstwy te na skutek trwającej miliony lat erozji utworzyły niepowtarzalny bajkowy krajobraz w postaci skalnych grzybów, iglic, bram, itp. Ze względu na wysokie walory przyrodnicze zdecydowana większość terenu została objęta ochroną w ramach utworzonego Parku Narodowego Gór Stołowych (6340 ha). Do największych osobliwości gór należą: Szczeliniec Wielki 919 m n.p.m. (dojście na szczyt szlakiem żółtym od strony Karłowa), Błędne Skały (szlak czerwony i zielony oraz dojazd samochodem płatną drogą od tzw. Drogi Stu Zakrętów), Wielkie Torfowisko Batorowskie, Skalne Grzyby (miejsce na przecięciu szlaków żółtego, czerwonego i niebieskiego), Skalniak (szlak czerwony) i Łężyckie Skałki (szlak zielony).

Mirek Osip-Pokrywka