Krążenie, czyli nasz wewnętrzny transport

Układ krążenia składa się z:

• układu krwionośnego (serce, tętnice, żyły i naczynia włosowate) oraz krwi (składającej się z osocza, czerwonych i białych krwinek),
• układu limfatycznego (węzły i naczynia limfatyczne) oraz limfy (płyn ustrojowy o podobnym składzie do osocza krwi, zawierającym limfocyty).

Tętnice są naczyniami o grubych, mocnych ścianach. To dlatego, że krew płynie w nich pod wyższym ciśnieniem. Rozprowadzają krew z serca do tkanek. Ściany żył są delikatne i cienkie. Żyły są odpowiedzialne za odprowadzanie krwi z tkanek do serca (z wyjątkiem sieci tętniczo-tętniczej w nerkach i krążenia wrotnego w wątrobie). Pompą wymuszającą te procesy jest serce. Krążenie krwi odbywa się w dwóch obiegach: obwodowym oraz płucnym. Oba razem stanowią jak gdyby zamknięte koło.

Duży (obwodowy) obieg krwi

Zaczyna się w lewej komorze serca, skąd bogata w tlen krew wypływa przez aortę. Potem aorta rozgałęzia się na coraz mniejsze tętnice, a następnie w naczynia włosowate. Te oplatają wszystkie narządy ciała. Kończy się w prawym przedsionku serca, dokąd powraca krew uboga w tlen.

Mały (płucny) obieg krwi

Ma swój początek w prawej komorze serca, skąd pozbawiona tlenu krew wypompowywana jest do tętnic płucnych. Potem rozgałęzia się w sieć naczyń włosowatych w płucach. Kończy się w lewym przedsionku serca, dokąd żyłami płucnymi wraca krew utleniona.

Rola układu krążenia

Układ krążenia ma zasadnicze znaczenie w utrzymaniu homeostazy (równowagi) organizmu. Spełnia bowiem trzy funkcje:

• transportującą:

• dostarcza tlen i pokarm do komórek
• oczyszcza z dwutlenku węgla i substancji powstałych w wyniku przemiany materii
• transportuje hormony i przeciwciała układu immunologicznego pomiędzy komórkami

• ochronną

• wykrywa ciała obce (grzyby, bakterie, wirusy, pyły) i walczy z nimi

• termoregulacyjną

• utrzymuje stałą temperaturę ciała

Choroby układu krążenia

Na choroby układu krążenia cierpią nie tylko osoby starsze. Coraz częściej tego typu problemy mają ludzie młodzi, którzy dużo czasu poświęcają na pracę, za to zaniedbując aktywność fizyczną i nie dbając o zdrowy tryb życia.

Jedną z najczęstszych chorób układu krążenia jest nadciśnienie tętnicze. Szacuje się, że w Polsce dotyczy ono ponad 50 proc. osób powyżej 65. roku życia.

Drugą pod względem liczby zachorowań jest choroba wieńcowa, czyli choroba niedokrwienna mięśnia sercowego. To jedna z najczęstszych przyczyn zgonu w naszym kraju.

Trzecie miejsce w tym niechlubnym rankingu zajmuje niewydolność krążenia (w tym niewydolność serca).

Często zdarzają się także takie problemy jak: wady zastawek, zapalenia mięśnia sercowego, osierdzia i wsierdzia oraz kardiomiopatie (niezapalne schorzenia o często niewyjaśnionej przyczynie oraz zaburzenia rytmu pracy serca i przewodzenia bodźców).

Ciekawostki

• Krążenie krwi po raz pierwszy dokładnie zbadał i opisał William Harvey. Swoją pracę o roli serca w krążeniu krwi opublikował w 1628 roku. Dzięki metodom eksperymentalnym (umieszczał opaskę uciskową na ramieniu i obserwował nabrzmiałe żyły) naukowiec ten ustalił, że krew w żyłach płynie zawsze w kierunku serca.
• Układ krążenia działa na podobnej zasadzie jak system wodociągowy lub układ transportujący wodę oraz składniki odżywcze w drzewie. W przypadku organizmu ludzkiego substancją transportową jest krew.